کوهنوردی از آن تجربه‌هایی است که اگر به دامش بیفتی، دشوار می‌شود از آن دل کند. شاید این خاصیت کوهستان باشد که با سکوت و صلابتش تو را به دل تجربه‌ای متفاوت از زیستن می‌برد! تجربه‌ای ورزشی-تفریحی که بی‌شک فراتر از این دو، شما را دچار خودش می‌کند. اگر شما هم جزو شیفتگان کوهستان و کوهنوردی هستید اما نمی‌دانید از کجا باید شروع کرد، این قسمت "
آکادمی سفر" را با دقت بخوانید. در این قسمت پای صحبت‌های "
زهره افقی" نشسته‌ایم تا از تجارب ارزشمندش در زمینه‌ی کوهنوردی برایمان بگوید، پس همراه ما باشید.
زهره افقی را بیشتر بشناسیم:
اگر بگوییم زهره افقی را بیشتر در طبیعت و در حال تجربه‌ی یک فعالیت مهیج می‌توان پیدا کرد، بیراه نگفته‌ایم! این دختر جسور پا بر قله‌های کمتر شناخته‌شده‌ی هیمالیا گذاشته، سنگ‌نوردی و صخره‌نوردی می‌کند، غواصی را تجربه کرده، در آسمان پرواز می‌کند و حالا چند وقتی است که در کوهستان اسکی را تجربه می‌کند. مربی کوهنوردی و راهنمای کوهستان است و در حال حاضر مشغول گذراندن دوره‌های بین‌المللی راهنمای کوهستان! اما چه شد که زهره افقی کوهنوردی را شروع کرد؟
زهره افقی
با این‌که ورزش‌های مختلفی رو تجربه کرده بودم، اما هیچ‌کدوم موردعلاقه‌ی
من نبود تا این‌که چند سال پیش به صورت اتفاقی و در حال گشت در طبیعت، از
تپه‌ای بالا رفتیم و اینقدر برای من جذاب بود که می‌تونم بگم از اون زمان
بالا رفتم و دیگه پایین نیومدم!
زهره استعداد عجیبی در فعالیت‌های ورزشی دارد، چند ماه بعد از شروع کوهنوردی به هیمالیا رفت و قله‌ی پاسوپیک را فتح کرد، 3ماه بعد از شروع اسکی برنده‌ی مقام دوم کشوری و کمی بعد مقام سوم اسکی کوهستان چین شد! دماوند، علم‌کوه و سبلان تنها بخشی از قله‌هایی است که زهره تا به حال فتح کرده و اسکی در کوه‌های آلپ از لذت‌بخش‌ترین خاطراتش می‌باشد.
کوهنوردی چه پیش‌نیازی دارد؟
علاقه، علاقه و باز هم علاقه! دلیل تأکید ما بر علاقه آن است که افراد با شرایط جسمانی متفاوت و بعضا با داشتن بیماری‌هایی مثل سرطان و حتی نقص عضو توانسته‌اند این ورزش را تجربه کنند. پس اگر اهل ماجراجویی هستید و یا می‌خواهید بشوید، هیچ تعللی مجاز نیست!
کوهنوردی را از کجا شروع کنم؟
کوه‌گشتی یا کوهنوردی؛ مسأله این است! کوه‌گشت مناسب کسانی است که به صرف تفریح می‌خواهند رفتن به کوهستان را تجربه کنند، اما افرادی که می‌خواهند به صورت حرفه‌ای این ورزش را پیگیری کنند، کوهنوردی خواهند بود که نیازمند شروع رسمی و حرفه‌ای هستند.
آماده‌اید فاتح قله‌ها شوید؟
برای شروع به یک باشگاه رسمی کوهنوردی بروید و در آن ثبت‌نام کنید. در دوره‌ی مقدماتی کوهنوردی اطلاعات اولیه مثل نحوه‌ی گام‌برداری صحیح، تجهیزات لازم، نکات تغذیه‌ای و چینش وسایل در کوله‌پشتی به شما آموزش داده می‌شود.
زهره افقی
همیشه میشه از طریق سایت یک سری اطلاعات اولیه به دست آورد و با گروه‌های
مختلف کوه رفت. اما اگر اتفاقی در این بین افتاد، نمیتونی پیگیری کنی.
باشگاه کوهنوردی جاییه که ساختار و مربی مشخص داره و قطعا قابل اعتمادتره.
کلاس کوه‌پیمایی حدودا 4 روز طول می‌کشد و حداکثر 12 نفر شرکت‌کننده با یک مربی دارند. اگر دوست دارید فقط کوهنوردی کنید که همین دوره کفایت می‌کند، اما اگر می‌خواهید یک مرحله بالاتر بروید می‌توانید وارد دوره‌های سنگ‌نوردی بشوید. سنگ‌نوردی، غارنوردی، دره‌نوردی و یخ‌وبرف از مراحل بعدی دوره‌ی کوهنوردی مقدماتی هستند که همه‌ی آن‌ها دارای یک دوره‌ی مقدماتی و یک دوره‌ی پیشرفته هستند. در پایان تمام این مراحل به شما مدرک رسمی با مهر فدراسیون ( فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی) داده می‌شود.
زهره افقی
کوهنورد حرفه‌ای کسی است که با دید کافی؛ اطلاعات کافی و تجهیزات کافی و با شناخت نفراتی که همراهش هستند، به کوه برود و برگردد.
بعد از این کلاس‌ها می‌توانید کلاس‌های تکمیلی دیگری هم بگذرانید که برای حرفه‌ای‌ها طراحی شده است. نقشه‌خوانی، کار با GPS، هواشناسی، جستجو و نجات، امداد اولیه، محیط زیست و نجات فنی دوره‌های پیشرفته‌ای هستند که در مواجهه با کوهستان بسیار کمک‌کننده خواهند بود. گذراندن این دوره‌ها اختیاری است اما اگر بخواهید مدرک مربیگری دریافت کنید، باید این دوره‌ها را بگذرانید.
“
گذراندن این دوره‌ها، تقریبا 3سال از طول خواهد کشید.”
برای کوهنوردی به چه تجهیزاتی نیاز داریم؟
برای کوه‌گشت یک کتانی شهری، کوله‌پشتی (حتی معمولی)، مقداری خوراکی و گوشی تلفن همراه کافی خواهد بود، اما اگر می‌خواهید کوهنوردی را حرفه‌ای تجربه کنید و مشتاق شناخت بیشتر کوهستان به تجهیزات بیشتری نیازمندید:
کفش مناسب: کفش ساق‌دار، کفه ویبرام، یخ‌شکن (برای کفش‌های زمستانه)
کوله کوهنوردی: از انواع کوله‌های استانداردی که در مراکز فروش وسایل کوهنوردی هستند می‌توانید کوله‌ی مناسب تهیه کنید.
لباس مناسب: بهتر است لباس‌های طبیعت‌گردی که تنفس دارند استفاده کنید. در فصل تابستان حتما یک بادگیر همراه خود داشته باشید. استفاده از شلوارهای ترکینگ هم پیشنهاد ما به شماست، این شلوارها در صورت خیس شدن به سرعت خشک می‌شوند و این مزیت بزرگی است.
نکته: نوع تجهیزات با تغییر فصل متفاوت می‌شود. مثلا بادگیر، پانچو( برای مواقع بارانی)، لباس‌های پلار (برای حفظ گرما)، لباس‌های گرتکس (ضدباد و ضدآب)، لباس‌های پر ( برای کوهنوردی در دمای بسیار پایین)
عینک آفتابی و کرم ضدآفتاب: برای محافظت از پوستتان
باتوم: باتوم‌ها انواع مختلفی دارند که می‌توانید در فروشگاه‌های معتبر مطابق با بودجه و کارای موردنظرتان آن را انتخاب کنید.
زهره افقی
برای شروع کوهنوردی به همه‌ی این تجهیزات نیاز ندارید. پس نداشتن تجهیزات
رو بهانه نکنید و با وسایلی که دارید از برنامه‌های سبک شروع کنید.
دستکش: باز هم بسته به سطح و فصل کوهنوردی، جنس این دستکش‌ها می‌تواند از یک دستکش معمولی تا دستکش پر متفاوت باشد.
طنابچه: کوهنوردان حرفه‌ای به داشتن یک طنابچه نیاز دارند.
کیت کمک‌های اولیه: برای خودامدادی و رسیدگی به موقع به این کیت نیاز خواهید داشت.
کیت بقا: در این کیت، وسایلی مانند کبریت، بندکفش و هدلامپ قرار دارد.
GPS: هم می‌توانید جداگانه داشته باشید هم در قالب اپلیکیشن در گوشی همراه. اگر هم این‌ها را همراه نداشید، همیشه باید یک ابزار ابتدایی برای نقشه‌خوانی داشته باشید مثل قطب‌نما یا بلد بودن ستاره‌خوانی.
کیسه‌خواب: اگر قصد کوهنوردی چند روزه دارید، به یک کیسه‌خواب خوب هم نیاز پیدا خواهید کرد. کیسه‌خواب‌ها دامنه‌ی تحمل دمایی متنوعی دارند و باید متناسب با فصل آن‌ها را تهیه کنید.
گاز سفری و چادر: این دو جزو تجهیزات عمومی است و افراد می‌توانند با هم استفاده کنند.
آیا کوهنوردی را می‌توان به عنوان یک شغل نگاه کرد؟
مسیرهای شغلی که در این رشته پیش روی شماست یکی
مربیگری کوهنوردی است و دیگری
راهنمای کوهستان.
مربیگری کوهنوردی: پیش‌نیاز شرکت در دوره‌های مربیگری کوهنوردی، گذراندن تمام کلاس‌های مقدماتی، پیشرفته و کارآموزی آن‌ها است. علاوه بر کوهنوردی، تمام گرایش‌های آن مثل سنگ‌نوردی، یخ‌وبرف، غارنوردی، دره‌نوردی هم دارای دوره‌ی مربیگری هستند.مدارک مربیگری عبارتند از:
مربیگری درجه 3: ارائه‌ی مدارک تمام دوره‌های پیش‌گفته + قبولی در آزمون ورودی (کتبی و عملی) شرط ورود شما به این دوره خواهد بود. دوره‌ای که حدودا 5 روز طول طول خواهد کشید و مباحث تئوریک و عملی با هم تدریس می‌شود. در طول این دوره آزمون عملی و تئوری برگزار می‌شود. بعد از این دوره، باید پایان‌نامه تحویل بدهید و بعد از گذراندن بازآموزی می‌توانید کلاس برگزار کنید. افراد با مدرک مربیگری درجه 3 می‌توانند کارآموزی مقدماتی تدریس کنند. در دوره‌ی بازآموزی، افراد همه‌ی آنچه آموختند را دوباره امتحان می‌دهند و هر 3 سال یکبار باید این دوره را بگذرانند تا حق تدریس داشته باشند.
“ هر 3سال یکبار باید بازآموزی را بگذرانید تا حق تدریس داشته باشید.”
مربیگری درجه 2: بعد از دریافت مدرک مربیگری درجه 3، گذشتن مدت زمانی مشخص (که توسط فدراسیون مشخص می‌شود) و برگزاری 6 کلاس مقدماتی می‌توانید در این دوره شرکت کنید. افراد بعد از گذراندن دوره، دادن پایان‌نامه و بازآموزی مربیگری درجه2 می‌توانند مدرس دوره‌های پیشرفته شوند.
مربیگری درجه 1: افرادی که این دوره را می‌گذرانند، بیشتر تمایل به انجام کارهای تشکیلاتی و سازمانی دارند و در سطوح مدیریتی مشغول به کار می‌شوند.
زهره افقی
من مربیگری درجه 2 سنگ‌نوردی و مربیگری درجه3 سنگ، کوه و یخ‌وبرف دارم.
دوره‌های کوهنوردی تدریس میکنم و به عنوان راهنمای کوهستان تورهای
کوهنوردی برگزار میکنم. در حال حاضر مشغول گذراندن دوره‌ی بین‌المللی
راهنمای کوهستان در کشور قرقیزستان هستم.
راهنمای کوهستان: راهنمای کوهستان به فردی اطلاق می‌شود که دوره‌های تورلیدری و کوهنوردی را به طور کامل گذرانده و موفق به اخذ کارت راهنمای کوهستان شده است. راهنمای کوهستان با مسئولیت کامل، تورهای کوهستان برگزار می‌کند و می‌تواند از این طریق کسب درآمد داشته باشد. مجموع این دوره‌ها حدودا 3 سال طول خواهد کشید.
آیا مدارک فدراسیون ایران در خارج از کشور اعتبار دارد؟
مدارک صادر شده از سوی فدراسیون ایران اعتبار بین‌المللی ندارد. اگر خواهان گرفتن مدرک بین‌المللی هستید، باید به کشورهایی که این دوره‌ها را برگزار می‌کند بروید و در دوره‌های آن شرکت کنید. این دوره‌ها برای تربیت راهنمای کوهستان (IFMGA ) طراحی شده، حدودا 3سال طول خواهد کشید. برای شرکت در این دوره‌ها ابتدا باید رزومه بفرستید و اگر موردقبول واقع شد، در این دوره‌ها شرکت کنید. دوره‌ی راهنمای کوهستان در واقع معادل دوره‌های کوهنوردی و تمام گرایش‌های آن در ایران می‌باشد. این دوره‌ها به صورت جداگانه حدودا 2هفته تا 10 روز و در مجموع 3 سال طول خواهد کشید.
دوست دارید مربی کوهنوردی باشید یا تور کوهستان برگزار کنید؟
جزییات دوره راهنمای کوهستان در خارج از کشور:آزمون introduction: اسکی 1روزه و سنگ و برف 2روزه است که حدودا 75 دلار هزینه‌ی هر کدام از آن‌ها است.
دوره‌های مقدماتی: این دوره‌ها به صورت تفکیک‌شده برای سنگ‌وبرف و اسکی در تابستان و زمستان برگزار می‌شود و هزینه‌ی هر یک 750 دلار است.
دوره‌های آسپیران: بعد از دوره‌های مقدماتی و در تابستان و زمستان سال بعد، آسپیران سنگ‌وبرف(تابستان) و آسپیران اسکی (زمستان) برگزار می‌شود و هزینه‌ای حدود 950 دلار خواهند داشت.
دوره‌های پایانی (Final): در تابستان و زمستان سال بعد از آسپیران، دوره‌ی پایانی برگزار می‌شود که بعد از آن‌ها موفق به دریافت کارت راهنمای کوهستان خواهید شد.
“این دوره‌ها به صورت جداگانه حدودا 2هفته تا 10 روز و در مجموع 3 سال طول خواهد کشید.”
برای کوهنورد شدن چقدر باید هزینه کنیم؟
تا اینجا متوجه شدیم که چطور می‌توان کوهنورد شد، اما حالا می‌خواهیم بدانیم چقدر برای این مسیر باید هزینه کنیم؟
هزینه‌ی تجهیزات : هزینه تجهیزات به نوع و برند آن‌ها بستگی دارد و نمی‌توان قیمت ثابتی برای آن‌ها تعیین کرد.
هزینه‌ی آموزش: لیست قیمت‌های به‌روز تمام دوره‌ها را می‌توانید در
سایت فدراسیون مشاهده کنید اما حدودا از 200-300 هزار تومان شروع می‌شوند.
هزینه‌ی صدور مدرک: فدراسیون این هزینه را به صورت سالانه تعیین می‌کند.
هزینه‌ی سفر: در بسیاری از مواقع چه برای تجربه‌ی کوهنوردی و چه شرکت در دوره‌های آموزشی نیاز دارید سفر کنید. بنابراین هزینه‌ی سفر را به صورت جداگانه در بودجه‌ی خود بگنجانید.
چه ترفندهایی در کوهنوردی به ما کمک خواهد کرد؟
غذا: تعداد و حجم غذا برای کوهنوردی اهمیت زیادی دارد. وعده‌های غذایی بایذ در عین سبک بودن مقوی باشند. غذاهای آماده، سوپ آماده، نودالیت، تخم‌مرغ، نان خشک و کنسرو از جمله غذاهایی است که می‌توانید با خود ببرید.
“هشدار: همیشه خوراکی ترش و شیرین همراه داشته باشید، مثل لواشک، خرما و آجیل.”
آب‌وهوا: قبل از کوهنوردی حتما آب‌وهوا را چک کنید تا مراقبت‌های لازم را انجام دهید.
محل مناسب کمپ زدن: محل مناسب برای کمپ زدن را از قبل چک کنید.
آنتن تلفن همراه: مناطقی که تلفن همراه آنتن دارد را از قبل جستجو کنید.
همراه داشتن آب و فلاسک آب‌جوش: البته همیشه از قبل داشتن چشمه‌های آب طبیعی در منطقه را چک کنید و اگر نداشت آب بیشتری همراه خود ببرید.
“هشدار: معمولا آب چشمه‌ها آلوده نیست، اما همراه داشت نی یا لیوان دارای فیلتر تصفیه توصیه می‌شود.”
این موارد را می‌توانید در اینترنت جستجو کنید یا از گزارش سفر دیگران به دست آورید.
کوهنوردی چه محدودیت‌هایی دارد؟
تفاوتی ندارد خانم باشید یا آقا، هر دو به یک اندازه می‌توانید کوهنوردی را تجربه کنید. البته کوهنوردی فعل تنهایی نیست و همیشه توصیه می‌شود در قالب یک تیم به کوه بروید تا در صورت بروز خطر بتوانید کمک‌ها لازم را بگیرید. به صورت کلی در ایران تجربه‌ی کوهنوردی برای آقایان راحت‌تر است( به دلیل مسائل فرهنگی) اما این به معنای محدودیت آن برای خانم‌ها نیست!
فتح قله‌ها هیچ بهانه‌ای را نمی‌پذیرد!
خانم‌های زیادی در سال‌های اخیر کوهنوردی را تجربه کرده‌اند و مشکلی برایشان پیش نیامده، اما حتما خطرات بالقوه‌ی منطقه‌ی هدف و نحوه‌ی دسترسی به کمک را از قبل چک کنید.
کوهنوردی چه خطراتی ممکن است داشته باشد؟
اگر نکات ایمنی را رعایت و مطابق با مواردی که به شما آموزش داده شده رفتار کنید، به‌ندرت به مشکلی برخواهید خورد. اما ما در این قسمت بعضی از این خطرات را به شما معرفی می‌کنیم تا با آشنایی بیشتری قدم بر کوهستان بگذارید:
گم کردن مسیر: اکثر کوه‌ها مسیر مشخص دارند و نباید از آن مسیر خارج شد. بنابراین یا مسیر را می‌شناسید یا نقشه‌خوانی و کار با GPS را بلد هستید و باید بیاموزید.
رعد وبرق و صاعقه: رعد و برق شوخی‌بردار نیست، پس به محض دیدن صاعقه برگردید یا در جای مناسبی پناه بگیرید.
باران: اگر در حین کوهنوردی با بارش باران مواجه شدید و تحمل خیس شدن داشتید، به مسیرتان ادامه دهید. البته باید تجهیزات موردنیاز این شرایط آب‌وهوایی را داشته باشید. بعد از ارتفاع مشخصی، باران تبدیل به برف می‌شود و اگر تجهیزات لازم و تحمل سرما ندارید باید برگردید.
برف و خطر بهمن: بدون تجهیزات به هیچ وجه نباید در هوای برفی به کوهستان رفت چراکه سرمازدگی و خطرات دیگر به‌راحتی اتفاق میفتد.
زهره افقی
همه‌ی این خطرات رو میشه از قبل پیش‌بینی کرد. ارزیابی ریسک سفر، یکی از
کارهای مهمیه که هر کوهنوردی قبل از صعود باید انجام بده: من دارم با این
شرایط آب‌هوایی، با این افراد، با تجهیزات مشخص و در این محدوده‌ی زمانی
کوه میرم و اگر دو روز بیشتر طول کشید یک پلن B هم دارم، و مثلا یک غذای
اضافه در کوله‌ام گذاشتم.
خطر حیوانات: ما در ایران خیلی با این مشکل مواجه نیستیم و عمدتا این ما هستیم که برای حیوانات دردسر ایجاد می‌کنیم. اما به هرحال باید مراقب باشید و حیوانات منطقه‌ای که صعود دارید را بشناسید.
ارتفاع‌زدگی: از ارتفاع 3000 به بالا غلطت اکسیژن هوا پایین می‌آید و بدن افراد نسبت به آن ارتفاع واکنش متفاوتی نشان می‌دهد. پس یا باید بدنتان را از قبل آماده‌ی ارتفاع بکنید یا طبق تجربه بدانید ارتفاع‌زده نمی‌شوید. معمولا افراد تا ارتفاع 4000 هم مشکلی ندارند، اما از ارتفاع 4000 به بالا اصلا شوخی نیست! سردرد، سرگیجه، تهوع، ایست قلبی، ادم ریوی و ادم مغزی از نشانه‌های ارتفاع‌زدگی به‌شمار می‌رود.
گرما‌زدگی و سرمازدگی: در کلاس‌های کوهنوردی نحوه‌ی شناسایی علائم، پیشگیری و خودامدادی در این شرایط را خواهید آموخت.
آسیب جسمانی: اگر همه نکات ایمنی را رعایت کنید، احتمال آسیب دیدن بسیار کم است. تجهیزات درست، دید درست و گام برداری صحیح در مسیر شناخته شده مواردی هستند که با رعایت آن‌ها می‌توانید تا حد زیادی از صدمه دیدن جلوگیری کنید.
چه منابعی را مطالعه کنیم تا بیشتر با کوهنوردی آشنا شویم؟
حتی در مورد ورزش‌های هیجان‌انگیزی مثل کوهنوردی هم نمی‌شود از نقش مطالعه در بهبود کیفیت و سطح اطلاعاتمان غافل شد. برای این منظور انواع کتاب‌های کوهنوردی که در فروشگاه‌های کوهنوردی به فروش می‌رسد را پیشنهاد می‌کنیم.
اگر اهل مطالعه‌ی آنلاین هستید هم می‌توانید به وب‌سایت‌های زیر مراجعه کنید:
سایت فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی: علاوه بر اطلاعات موجو در این سایت، می‌توانید جزوات آموزشی را هم دانلود کنید.
وبسایت بیواک مجله اینترنتی ایچکاد