چیزی به شروع ماه مبارک رمضان نمانده و تا چشم به هم بزنیم ماه رمضان 99 هم تمام می‌شود. برای بیش از یک میلیارد و هشتصد میلیون مسلمان جهان که حدود 24/1 درصد از جمعیت زمین را تشکیل می‌دهند، ماه رمضان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مسلمانان سراسر جهان در تمام کشورها بی‌صبرانه منتظرند تا از اولین روز ماه رمضان با روزه‌داری و به‌جا آوردن اعمال دینی این ماه، در مهمانی خدا حضور داشته‌باشند. همه ما خاطرات زیادی از ماه‌های رمضان گذشته به یاد داریم، از نوای اذان استاد موذن‌زاده اردبیلی و ربنای استاد شجریان تا دعای ماه رمضان و اسماالحسنی قبل از افطار و سریال‌ها و برنامه‌های پربینده تلویزیون پس از افطار.
شاید اینها را هم بپسندید!
مسلمانان جهان در طول این سال‌ها همواره با شوق و اشتیاق فراوان به استقبال این ماه رفته‌اند و همین مسئله، توجه پیروان سایر ادیان را هم جلب کرده‌است. "ماه رمضان برای مسلمانان، زمانی برای تفکر و یادآوری این نکته است که انضباط و از خودگذشتگی مهم‌ترین اصل یک زندگی دین‌دارانه است و همچنین این ماه برای همه انسان‌ها صرف‌نظر از دینی که دارند، یادآور ویژگی‌های مشترک همه ما نظیر صلح، نیکوکاری، اهمیت خانواده و جامعه، دوست داشتن یکدیگر و پاسداری از عدالت است." این بخش از صحبت‌های باراک اوباما به خوبی نشان دهنده جایگاه و اهمیت ماه مبارک رمضان برای مردم تمام دنیاست. حتی دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی آمریکا هم در سال‌های گذشته با برگزاری مراسم افطار و فرستادن پیام تبریک برای تمام مسلمانان جهان، از اهمیت ماه رمضان و ویژگی‌های مثبت آن یاد کرده‌است.
دلایل اهمیت ماه رمضان
ماه رمضان نهمین ماه در تقویم قمری است اما چه از نظر تاریخی و چه از نظر دینی اتفاقات مهمی در ماه رمضان رخ داده که آن را به مهم‌ترین ماه سال برای مسلمان تبدیل کرده‌است. اما اهمیت این ماه خیلی بیشتر از این حرف‌هاست و حضرت محمد (ص) و امامان و معصومین حدیث‌های فراوانی در رابطه با اهمیت روزها و شب‌های این ماه نقل کرده‌اند. ما مسلمانان اعتقاد داریم که خداوند در این ماه درهای رحمت و برکت خود را به روی همه مردم باز می‌کند و سعی می‌کنیم با عبادت و طلب بخشش از درگاه خداوند، از بار گناهان‌مان بکاهیم و به رستگاری برسیم. امام رضا (ع) در حدیثی نقل کرده‌اند که ثواب قرائت یک آیه از قرآن در ماه رمضان با ختم کل قرآن در روزهای دیگر برابر است. حتی در آیات مختلفی از قرآن هم به این ماه بزرگ اشاره شده و در بخش‌هایی از سوره بقره، در مورد روزه و کفاره روزه صحبت شده‌است. ماه رمضان تنها ماهی است که نام آن در قرآن ذکر شده و به جز این در قرآن و هیچ کتاب آسمانی دیگری نامی از ماه‌های سال برده نشده‌است.
دلایل اهمیت این ماه برای ما انسان‌ها مشخص نیست و نمی‌دانیم چرا ماه رمضان تا این اندازه نزد خداوند اهمیت دارد. فقط می‌دانیم که این ماه اهمیت زیادی دارد به طوری اکثر کتاب‌های آسمانی از جمله: تورات حضرت موسی، انجیل حضرت عیسی، زبور حضرت داوود، صحف حضرت نوح، صحیفه حضرت ابراهیم و قرآن حضرت محمد در این ماه نازل شده‌اند. ماره مبارک رمضان را ماه مهمانی خداوند میدانند چراکه به اعتقاد مسلمانان خداوند در این ماه سفره‌ای برای همه انسان‌ها پهن کرده و در آن تمام برکات و نعمت‌های خود را قرار داده‌است. براساس روایات معصومین، عبادت، کمک به دیگران، روزه‌داری و خودداری از انجام گناه در این ماه ثواب بیشتری نسبت به سایر ایام سال دارد. به همین دلیل مسلمانان در این ماه علاوه‌بر روزه‌داری بیشتر از همیشه به عبادت، انجام کارهای خوب و کمک کردن به دیگران می‌پردازند. پیامبر اکرم (ص) نیز نام‌گذاری این ماه به اسم ماه رمضان را به دلیل سوزانده شدن گناهان ذکر کرده‌اند. رمضان از ریشه "رمضاء" به معنی حرارت شدید و سوزاندن گرفته شده‌است. ماه رمضان فقط محدود به کشورهای اسلامی نیست و مسلمانان در تمام کشورهای جهان در این ماه به روزه‌داری و عبادت مشغول می‌شوند.
البته ماه رمضان در کشورهای دیگر آداب و رسوم خاص خود را دارد و هر کشوری باتوجه به فرهنگ و سبک زندگی مردمش، اعمال خاصی را در این ماه انجام می‌دهد. به‌طور کلی
ماه رمضان در کشورهای جهان با روزه‌داری، نماز، نیایش با خدا و کمک به فقرا همراه است اما مردم بعضی کشورها سنت‌های خاصی را برای این ماه دارند. مثلا در برخی کشورها مردم غذاهای محلی را به‌عنوان افطاری تهیه می‌کنند و با دوستان و همسایه‌ها دورهم جمع می‌شوند و میل می‌کنند و یا در بعضی از کشورها رسمی وجود دارد که در ایام ماه رمضان کسانی را که باهم قهر هستند آشتی می‌دهند و با اینکار در ثوابش سهیم می‌شوند.
تاریخ شروع و پایان ماه رمضان 99
از آن‌جا که گرفتن روزه در این ماه برای تمام مسلمانان جهان واجب می‌شود، مهم‌ترین سوال این روزهای ما این است که شروع ماه مبارک رمضان از چه روزی است؟ تاریخ ماه رمضان 99 مانند هرساله به طور دقیق مشخص نیست و باید منتظر رویت ماه رمضان 99 باشیم. اگر به تقویم نگاهی بیاندازید اول ماه رمضان سال 99 روز شنبه 6 اردیبهشت است اما آغاز رسمی این ماه زمانی است که هلال ماه رمضان رویت شود و به تایید مراجع دینی معتبر برسد. به همین دلیل هرساله تیمی از مختصصان دینی و نجوم برای استهلال ماه رمضان در سراسر کشور مستقر می‌شوند. زمان دقیق شروع ماه رمضان 99 روز پنج‌شنبه 4 اردیبهشت یعنی روز 29 شعبان مشخص می‌شود. شروع رویت هلال ماه رمضان از غروب روز 4 اردیبهشت آغاز می‌شود و اگر هلال ماه رمضان 99 در این روز دیده شود، روز جمعه 5 اردیبهشت اولین روز ماه رمضان 99 خواهد بود و روزه گرفتن از این روز واجب است. اما اگر منجمان و متخصصان موفق به رویت هلال ماه در این روز نشوند، اولین روز ماه مبارک رمضان شنبه 6 اردیبهشت 99 خواهد بود. چرا که ماه‌های قمری 31 روزه نمی‌شوند و فقط 29 یا 30 روز دارند.
ماه رمضان 99؛ هرساله در آستانه ماه رمضان گروه‌های استهلال به سراسر کشور می‌روند تا هلال ماه رمضان را رویت کنند.
به همین ترتیب زمان پایان ماه رمضان 99 یا عید فطر 99 هم نمی‌توان به طور دقیق مشخص کرد. روز پایانی ماه رمضان، به روزی که به‌عنوان اولین روز ماه رمضان اعلام می‌شود و همچنین رویت هلال ماه شوال بستگی دارد. به همین دلیل 29 روز پس از گذشت ماه رمضان تیم استهلال هلال ماه شوال برای رویت در مکان‌های مختلف کشور مستقر می‌شوند. دانستن روز شروع و آخرین روز ماه رمضان برای مسلمانان بسیار مهم است و حتما از روز 4 اردیبهشت اخبار را پیگیری کنید تا تاریخ دقیق آغاز ماه رمضان 99 را متوجه شوید و برای فهمیدن آخرین روز ماه رمضان 99 یا عید فطر 99 هم حتما خبرها را دنبال کنید. چراکه اگر دیرتر شروع به روزه گرفتن کنید گناه کرده‌اید و ضمن پرداخت کفاره، به ازای هر روزی که روزه نگرفته‌اید باید یک ماه روزه بگیرید و همچنین روزه گرفتن در اولین روز ماه شوال یا روز عید فطر حرام است. ضمنا اگر در خارج از ایران زندگی می‌کنید باید بفهمید کشوری که در آن هستید چه روزی را به‌عنوان اولین روز ماه رمضان 99 اعلام می‌کند.
“کره ماه هر 29/5 روز یکبار به دور زمین می‌گردد و به همین دلیل تعیین
اینکه ماه قمری 29 روزه است یا 30 روزه کار دشواریست و باید هلال آغازین
ماه قمری دیده شود.”
مناسبت‌های ماه رمضان 99
در ماه مبارک رمضان اتفاقات و حوادث زیادی در طول تاریخ اسلام رخ داده‌است که اهمیت زیادی برای ما مسلمانان دارد و معمولا در برخی از این ایام مراسم ویژه‌ای برگزار می‌شود. همانطور که پیش از این گفتیم تاریخ آغاز ماه رمضان 99 هنوز مشخص نیست، پس نمی‌توانیم تاریخ دقیقی برای رویدادها و مناسبت‌های این ماه به شمسی ذکر کنیم و تنها روزها و مناسبت‌های مهم این ماه را به قمری بیان می‌کنیم.
- روز اول ماه مبارک رمضان مصادف با اعلام ولیعهدی امام رضا (ع) در سال 201 هجری و آتش‌سوزی مسجدالنبی در سال 654 هجری است.
- در روز سوم ماه رمضان سال 9 هجری غزوه تبوک میان مسلمانان و رومیان درگرفت
که بدون انجام نبرد به صلح منجر شد. در این جنگ منافقان از حضور در آن
خودداری کردند و رسوا شدند، به همین دلیل به آن جنگ فاضحه (رسوایی) نیز
می‌گویند.
- به نقل از امام صادق (ع) در روز ششم ماه رمضان کتاب آسمانی تورات بر حضرت موسی (ع) نازل شد.
- وفات حضرت ابوطالب عموی پیامبر، رئیس قبیله قریش و پدر امام علی (ع) در روز 7 رمضان سال دهم بعثت و سه سال قبل از هجرت.
- در روز 9 رمضان سال 60 هجرت 12 هزار نفر از مردم کوفه به امام حسین (ع)
نامه نوشتند و خواستار حضور حضرت و مبارزه با حکومت یزید شدند که به خیانت
کوفیان و فاجعه کربلا منجر شد.
- درگذشت حضرت خدیجه کبری (ص) همسر پیامبر در روز 10 رمضان سال دهم بعثت یا سه سال پیش از هجرت
- نازل شدن کتاب آسمانی انجیل در دوازدهم ماه رمضان بر حضرت عیسی (ع)
- کشته شدن مختار ثقفی در روز 14 رمضان سال 67 هجری به دست سپاهیان عبدالله بن زبیر
- ولادت امام حسن مجتبی (ع) در روز 15 رمضان سال 3 هجری و همچنین مسلم بن عقیل در روز 15 رمضان سال 60 از مکه به کوفه اعزام شد.
- در 17 رمضان سال 2 هجری غزوه بدر صورت گرفت که نخستین جنگ میان سپاه اسلام و
کفار بود و در نهایت مسلمانان در این جنگ پیروز شدند. پیامبر اسلام در طول
حیات خود چند مرتبه معراج داشته‌اند که معروف‌ترین آن در شب 17 رمضان سال
دهم بعثت بوده‌است. همچنین مسجد جمکران قم در روز 17 رمضان 373 هجری احداث
شده‌است.
- در 18 رمضان کتاب آسمانی زبور بر حضرت داوود نازل شد.
- روز 19 رمضان مصادف است با شب ضربت‌خوردن علی بن ابی طالب (ع) توسط ابن ملجم در سال 40 هجری و اولین شب از شب‌های قدر
- در روز 20 رمضان سال 8 هجری مکه به دست مسلمانان فتح شد.
- شهادت امام علی (ع) در 21 رمضان سال 40 هجری. همچنین روز 21 رمضان یکی
از شب‌های قدر و بنابر روایت روزی است که حضرت عیسی (ع) به آسمان عروج
کردند.
- شب 23 رمضان نیز از شب‌های مهم ماه رمضان و سومین شب قدر است. براساس برخی
از روایات، قرآن در این روز بر حضرت محمد (ص) نازل شده‌است.
همچنین مسلمانان سراسر جهان عید سعید فطر که اولین روز ماه شوال و پایان یک ماه عبادت و روزه‌داری است را جشن می‌گیرند. عید فطر در ایران نیز از سال 90 دو روز تعطیل رسمی می‌باشد. تاریخ دقیق عید فطر 99 هنوز مشخص نیست اما احتملا یکی از روزهای 3، 4 یا 5 خرداد ماه عید فطر باشد.
اعمال ماه رمضان
مهم‌ترین و واجب‌ترین کاری که هر مسلمانی در جهان باید آن را انجام دهد روزه‌داری در ایام ماه مبارک رمضان است. در ماه رمضان 99 هم همه مسلمانان روزها را به روزه‌داری و عبادت مشغول می‌شوند تا از ثواب‌های این ماه بهره‌مند شوند. اما در روایات و احادیثی که از پیامبر اسلام (ص) و امامان و معصومین نقل شده‌اند اعمال زیادی برای ایام ماه رمضان توصیه شده‌اند. یکی از مهم‌ترین اعمال ماه رمضان که اکثر مسلمانان آن را انجام می‌دهند، قرائت قرآن است که در روایات ثواب زیادی برای آن ذکر شده‌است. بیشتر مسلمانان درهر روز از ماه مبارک رمضان یک جز از قرآن کریم را تلاوت می‌کنند و به این ترتیب تا پایان ماه رمضان می‌توانند یکبار قرآن را ختم کنند.
شب‌های قدر مهم‌ترین شب‌های ماه رمضان و حتی طول سال هستند که بنابر روایات متعدد، خداوند قرآن را در این شب نازل کرده و همچنین در این شب اعمال انسان‌ها ارزیابی می‌شود. مسلمانان معمولا در شب‌های قدر تا پاسی از شب و تا هنگام سحر بیدار می‌مانند و به نماز، عبادت و نیایش با خداوند می‌پردازند. عده زیادی از مردم هم این شب‌ها در مساجد جمع می‌شوند و مراسم احیا شب‌های قدر را به‌جا می‌آورند. این شب‌ها آن‌چنان مهم هستند که سوره‌ای از قرآن با نام قدر نازل شده و به این شب‌ها و فضلیت‌هایشان می‌پردازد. در این سوره از قرآن شب قدر از هزار ماه با ارزش‌تر و مهم‌تر شناخته شده‌است. یکی دیگر از کارهای خوب و پرثوابی که به مسلمان توصیه شده در شب‌های ماه رمضان انجام دهند، دعوت از آشنایان و دوستان و افطاری دادن است.
ماه رمضان 99؛ مسلمانان سراسر جهان در شب‌های قدر ماه رمضان در مساجد و حسینیه‌ها دورهم جمع می‌شوند و به عبادت و نیایش خداوند می‌پردازند.
همچنین عید فطر که مصادف با اولین روز ماه شوال و تمام شدن یک ماه عبادت و روزه‌داری است، از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین اعیاد مسلمانان سراسر دنیاست. طبق روایات، مسلمانان در این روز پاداش و ثواب‌های روزه‌داری و عبادات خود در ماه رمضان را دریافت می‌کنند و به همین دلیل با برگزاری جشن و شادی این روز را گرامی می‌دارند. عید فطر آداب و اعمال خاصی دارد که مهم‌ترین آن پرداخت زکات فطره یا اصطلاحا فطریه است و بر هر مسلمانی واجب است که آن را از غروب آفتاب شب عید تا پیش از ظهر عید فطر پرداخت کند. یکی دیگر از اعمال این روز اقامه نماز عید است. این نماز در زمان حیات حضرت محمد واجب بوده اما پس از فوت ایشان مستحب شد ولی براساس رویات معصومین پس از ظهور امام زمان (عج) اقامه نماز عید فطر دوباره واجب می‌شود. مسلمانان از طلوع آفتاب تا پیش از ظهر روز عید فطر فرصت دارند تا نماز عید را اقامه کنند. عید فطر از اصلی‌ترین اعیاد در عربستان صعودی و اکثر کشورهای عربی است که با تعطیلات طولانی مدتی در این کشورها همراه است. به‌عنوان مثال تعطیلات عید فطر در عربستان 12 روز و در قطر 11 روز است اما در ایران تنها دو روز تعطیلی رسمی برای عید فطر درنظر گرفته شده‌است.
“از آن‌جا که ماه رمضان در فصل بهار واقع شده و روزها بلندتر هستند، در ماه
رمضان امسال هم، مانند چند سال گذشته روزی 15 تا 16 ساعت روزه خواهیم بود.”
سفر در ماه رمضان و روزه گرفتن
با وجود اینکه اسلام روزه گرفتن را در ماه رمضان واجب کرده‌است اما برای کسانی که قادر به انجام آن نیستند و یا شرایط خاصی دارند، استثناهایی قائل شده‌است. مثلا کسانی که دچار بیماری خاصی هستند و یا دارو مصرف می‌کنند، اجازه دارند که در این ماه روزه نگیرند و روزه بر آن‌ها واجب نیست. همچنین برای سفر در ماه رمضان و
روزه مسافر هم احکامی وجود دارد که اجازه می‌دهند به راحتی در ایام ماه رمضان به مسافرت برویم. به‌طور کلی اگر جایی بروید که نماز شما شکسته باشد روزه نیز باطل می‌شود. در نهایت اگر قصد مسافرت در ماه رمضان 99 دارید حتما قبل از سفر فتوای مجتهد خود را در این زمینه مطالعه نمایید.
روزه‌داری با وجود ویروس کرونا
ویروس کرونا که چند ماهیست به دشمن شماره یک انسان‌ها تبدیل شده، درآستانه ماه رمضان 99 باعث نگرانی بسیاری از مسلمانان شده‌است. این‌طور که به نظر می‌رسد ماه رمضان امسال تحت‌الشعاع بیماری کرونا قرار گرفته و با سال‌های قبلی تفاوت زیادی خواهد داشت. در ماه رمضان 99 احتمالا دیگر شاهد دید و بازدیدهای خانوادگی و میهمانی‌های افطار نخواهیم بود. همچنین احتمالا خبری هم از مراسم احیا شب‌های قدر و مراسم عزاداری شهادت امام علی (ع) در مساجد و حسینیه‌ها نخواهد بود. البته همچنان امیدواریم که شر ویروس کرونا از سر مردم جهان کم شود و بتوانیم پس از مدت‌ها دوباره دورهم جمع شویم.
رهبر معظم انقلاب در سخنرانی اخیر خود اشاره‌ای به ماه رمضان 99 هم داشتند و طی بیانات خود فرمودند که در غیاب جلسات عمومی مانند مجالس دعا، سخنرانی و عبادت در تنهایی به نیایش و رازونیاز با خدا بپردازیم. حجت‌الاسلام رضاپور یکی از کارشناسان حوزه دینی و امور مذهبی در رابطه با اعمال ماه رمضان در زمان شیوع ویروس کرونا توضیح می‌دهد که هدف از عبادت‌ها و آداب این ماه اتصال قلبی به خدا و پیوند عمیق خالق و مخلوق است. این پیوند و اتصال در جمع و مراسم‌های اجتماعی سریع‌تر شکل می‌گیرد اما در تنهایی هم می‌توان با خدا خلوت کرد و این اتصال معنوی هم به راحتی ایجاد می‌شود.
مراجع تقلید شیعه هم نظرات متفاوتی در مورد روزه گرفتن در شرایط خطر ابتلا به ویروس کرونا دارند. آیت‌الله سیستانی از مراجع تقلید شیعه در پاسخ به سوال مطرح شده در مورد روزه‌داری در این ایام، پاسخ دادند که اگر می‌توانند در خانه بمانند و یا تدابیری را اتخاذ کنند تا خطر ابتلا به کرونا در آن‌ها بسیار کم شود باید حتما روزه بگیرند اما کسانی که نمی‌توانند کارشان را رها کنند و در خانه بمانند و می‌ترسند که به ویروس کرونا مبتلا شوند، در روزهایی که احتمال می‌دهند در معرض خطر ابتلا به بیماری کرونا هستند مجازند روزه نگیرند اما در روزهایی که در خانه هستند و خطری هم تهدیدشان نمی‌کند باید روزه بگیرند. همچنین آیت‌الله مکارم شیرازی نیز در پاسخ به چنین سوالی فرمودند که انسان نمی‌تواند به این دلیل روزه را ترک کند و باید در ماه رمضان روزه گرفت. البته اگر کسی بداند و یا حتی احتمال دهد که روزه گرفتن برایش ضرر دارد، باید روزه را ترک کند. نظر آیت‌الله شبیری زنجانی و آیت‌الله صانعی هم در این زمینه مشابه نظر آیت‌الله سیستانی است و این عالمان بزرگ حوزه دین هم معتقدند که اگر شخص احتمال دهد که روزه گرفتن باعث ابتلا به بیماری کرونا می‌شود و برای سلامتی مضر است نباید روزه بگیرد. البته اگر فرد می‌تواند با تغییر شرایط مثلا ماندن در خانه، احتمال ابتلا به بیماری را کاهش دهد روزه همچنان بر او واجب است.