خانه کرد (موزه مردم شناسی) سنندج در «عمارت آصف» از بناهای تاریخی و ارزشمند استان کردستان واقع شده است، بازنمودی از تاریخ و فرهنگ مناطق مختلف کردنشین را به نمایش میگذارد و بزرگترین موزه مردمشناسی مربوط به یک قوم در کشور ایران است. اگر میخواهید از یک کردستان کوچک در دل کردستان بزرگ دیدن کنید حتماً از این مکان دیدن کنید.
خانه کرد | عکس: Reza najm
بهترین زمان دیدن خانه کرد
چهارفصل کردستان دارای زیباییهای منحصربهفردی است اما از آنجایی که سنندج یک منطقه کوهستانی است و زمستانهای سردی دارد فصلهای بهار و تابستان برای بازدید مناسبترند، بهخصوص در بهار کردستان رنگ و بوی دیگری دارد و زیباییهایش دوچندان میشود. همچنین در طول عید معمولاً برنامههای ویژهای در خانه کرد مانند مراسم "هه لپرکی"، پخش موسیقی محلی، مکانی برای عکاسی با لباس محلی و پوشش سنتی کردی برای گردشگران در نظر گرفته میشود که بازدید از آن را جذابتر میکند.
مراسم نوروزی در موزه کرد
راه دسترسی به خانه کرد
عمارت آصف وزیری (خانه کرد) در محله تاریخی سرتپوله سنندج در ضلع شمالی خیابان امام (شاپور) نزدیک به سه راه شهدا (حبیبی) واقع شده. دسترسی پیاده به آن از سمت خیابان طالقانی و بازار بسیار راحت است. برای دسترسی سواره اگر با خودروی شخصی سفر میکنید بهتر است ماشینتان را در یکی از پارکینگهای عمومی خیابان فردوسی مانند پارکینگ روباز ناصرخسرو پارک کنید و با چند دقیقه پیاده روی به میدان انقلاب، خیابان امام و خانه کرد برسید. به دلیل یک طرفه بودن خیابان امام بهتر است بهجای تاکسی خطی از تاکسی دربست استفاده کنید. ضمناً نزدیکترین ایستگاه حمل و نقل عمومی به خانه کرد ایستگاه اتوبوس ناصر خسرو است.
هزینهی بلیط و ساعات بازدید
بلیط ورودی برای گردشگران ایرانی: 2 هزار تومان
بلیط ورودی برای گردشگران خارجی: 8 هزار تومان
روزهای بازدید: هر روز هفته بهجز جمعهها
ساعات بازدید: از 8 صبح تا 13 و از 15:30 تا 19:30
دانستنیهای قبل از دیدن خانه کرد
- از آنجایی که خانه کرد در نزدیکی بناهای تاریخی مهم دیگری همچون عمارت مشیر
دیوان، مسجد جامع سنندج (مسجد دارالاحسان)، موزه سنندج (عمارت سالار سعید)
و خانه حبیبی واقع شده، میتوانید بعد از بازدید از این مکان، مطابق علاقه
خودتان به سراغ یکی دیگر از این جاذبهها بروید. بهخصوص بازدید از موزه
سنندج که گنجینه باستانشناسی در آن به نمایش گذاشته شده میتواند مکمل
خوبی برای موزه مردم شناسی خانه کرد باشد.
- این عمارت از قدیمیترین خانههای شهر سنندج است که بخشهای مختلف آن در 3
دوره تاریخی صفویه، قاجاری و پهلوی ساخته شده و میتوانید نمادهایی از
معماری این دورهها را در فضای مرمت شده زیبای آن ببینید. معماری این بنا
متمایز از بناهای بومی کردستان و به سبک حیاط مرکزی اصفهان است.
- کردستان بعد از اصفهان پایتخت اُروسی سازی جهان است و در این عمارت
میتوانید از اُروسی، گره چینی و پنجرههای مشبک رنگین زیبایی دیدن کنید
بهخصوص اُروسی منحصر به فرد تالار خان از دیدنیهای مهم این عمارت است. در
این تالار فراموش نکنید سقف را هم نگاه کنید چرا که جزییات دیدنیای دارد.
- سردیسهای زیبای مشاهیر و تیپهای مردم عادی مناطق مختلف کردستان
آثار مجسمه ساز مشهور کرد استاد هادی ضیاءالدینی هستند که علاوه بر ارزش
هنری، بازدید از آنها باعث شناخت چهرههای سرشناس کرد میشود. امانالله
خان اردلان، صلاحالدین ایوبی، شیخ شهابالدین سهروردی، مولوی کورد، ملا
حسن حزین (خطاط)، میرزا محمد رضا کلهر (خوشنویس)، مظهر خالقی (موسیقیدان)،
محمد قاضی (نویسنده) برخی از مفاخر و مشاهیر برجسته کرد هستند که سردیسشان
در موزه قرار دارد.
- 130 قطعه ارزشمند از آثار استاد علی اکبر بهزادیان خالق شگفتیهای
نازک کاری چوبی کردستان در تالاری به نام این استاد پیشکسوت برای بازدید
قرار داده شده که میتوانید از این مجموعه زیبا و بیبدیل در خانه کرد دیدن
کنید.
- حتماً از مجسمههای انتزاعی و جذاب خاتوزین مادر اسطورههای کردستان در موزه دیدن کنید.
- در سالن سازهای موسیقی سنتی کردستان ویترینهای یادبودی برای استاد
عبدالله شریعتی، نوازندهی توانمند سُرنا و برات نورانی نوازنده چیره دست
دهل با نمایش سازهایشان تعبیه شده که از جذابیتهای مهم موزه برای
علاقهمندان به موسیقی فاخر کردی است.
- در ضلع جنوب غربی عمارت زیباترین حمام خصوصی سنندج با نقشهای آهک
بری قرار دارد، بازدید از این حمام تاریخی را فراموش نکنید.
- هم چنین سفره خانه سنتی خانه کرد در بخش جنوبی عمارت واقع شده که
میتوانید از نان کلانه و آش دوغ محلی آن لذت ببرید هم چنین فروشگاه دائمی
محصولات صنایع دستی نیز در این بخش وجود دارد.
اُروسی و سقف تالار خان | عکس: viva.lla.vida
آثار استاد ضیاءالدینی | عکس: vahid sarabi
سالن آثار چوبی استاد بهزادیان | عکس: yaldaarshadi
آثار حجمی خاتوزین | عکس: Amir Mikailzadeeh
سازهای اساتید موسیقی کردی | عکس: Farzan Ahmadnejad
حمام آصف | از دیدن این مجسمه غافلگیر نشوید!
راهنمای بازدید از خانه کرد
عمارت آصف با بیش از 4000 متر مربع مساحت از قدیمیترین بناهای اعیانی شهر سنندج است که متعلق به میرزا علی نقی خان لشکر نویس ملقب به آصف اعظم (دیوان) بوده است. آصف دیوان از خاندان قدرتمند وزیری بود که نسل اندر نسل وزرای حاکمان اردلان بودند و تا اواخر حکومت قاجار قدرت واقعی کردستان در دست آنها بود و پس از تملک این عمارت توسط پدرش، در زمان آصف دیوان شکوه نهایی خود را به دست آورد و از این رو به بنای آصف وزیری معروف است.
عکس تاریخی از آصف وزیری در موزه خانه کرد | عکس: Mehdi Zarean
ورودی عمارت با یک عقب نشینی برِ خیابان امام قرار دارد. با نمای آجری، شکل نیم هشتی و با قوس نیم دایره در دوره پهلوی اول (1311-ه.ش) ساخته شده است و در ساخت درب آهنی بزرگ آن از طرحهای اسلیمی استفاده شده است. این سر در متأثر از بناهای مشیر دیوان و عمارت ملالطف الله شیخ الاسلام است.
ورودی عمارت آصف | عکس: Payam Ghassemi
بعد از عبور از هشتی و دالان ورودی وارد حیاط اصلی (بیرونی) مجموعه میشویم. این حیاط مستطیل شکل و یک ایوانی است و در داخل حیاط آبنمای زیبایی در مقابل تالار اصلی قرارگرفته که آب آن از یک رشته قنات تأمین میشود و در کنار آن باغچهی بزرگ و سرسبزی نیز طراحی شده است.
آبنما و فضای سبز حیاط اصلی عمارت
در ضلع شمالی حیاط، قدیمیترین بخش بنا که تالار اصلی یا تالار تشریفات است قرار دارد. دارای ایوان ستوندار چوبی و سرستونهای مقرنس است که مربوط به دوره صفویه است. شامل بخش شاه نشین یا اتاق خان و مجموعه دور آن میشود، اتاق خان، اتاق پشت ایوان شمالی است و بیشترین تزیینات را دارد مانند مقرنسها و آینه کاریها و سه دری زیبای آن با شیشههای رنگی، این قسمت از بنا در دو طبقه ساخته شده است که در طبقه دوم نیز اتاقهای باز و گسترده با تزیینات جالبی وجود دارد و به کوه آبیدر دید دارد. در طرفین فضای تالار اصلی دو راهرو با سه دریهای تودرتوی دواشکوبه تعبیه شده است. بخش شرقی تالار اصلی همزمان با تالار ساخته شده ولی بخش غربی جدیدتر بوده و در سالهای اوایل حکومت پهلوی تقریباً همانند فضاهای بخش شرقی بازسازی شده است.
تالار اصلی در بخش شمالی عمارت | عکس: Aryan Nasrollahi
ضلع غربی عمارت دارای یک ایوان سرتاسری با ستونهای آجری است. در پشت این ایوان سرتاسری یک تالار با ارسی بسیار زیبا با طرح اسلیمی قرار دارد. هر اتاق در این بخش بهوسیله سه در به اتاق بغلی خود وصل میشود و اتاق پشت ایوان غربی دارای یک ارسی سه دری است که با شیشههای رنگی و ارتفاع بلند خود فضایی آرامش بخش و زیبا را به وجود میآورد. همچنین در طرفین این بخش دو اتاق قرار دارد که یکی از آنها به حمام مجموعه و دیگری به حیاط اندرونی متصل میشود.
بخش غربی عمارت | عکس: reza mkh
در قسمت شرقی اتاقهای متعدد با سبک پنجرههای هفت دری و هلالی در دوران قاجار ساخته شدهاند.
بخش شرقی عمارت | عکس: Farzan Ahmadnejad
گالریهای موزه مردم شناسی که در آنها جزییات زندگی سالیان گذشته مردم کردستان را میتوان دید شامل غرفههای زندگی شهری، روستایی، مکتب خانه، جولایی، آثار چوبی استاد علی اکبر بهزادیان، سازهای بومی، بخش مشاهیر، اتاق خان، بخش پوشاک و زیورآلات، غرفههای مشاغل و فنون (پالان دوزی، کلاش بافی و آهنگری) و اسناد و عکسهای تاریخی در این قسمتها به نمایش گذاشته شدهاند.
نمونهای از غرقههای موزه (مکتب خانه) | عکس: viva.lla.vida
در ضلع شمالی کنار حیاط، بخش اندرونی قرار دارد که در اوایل دوره پهلوی و بر اساس معماری بومی ساخته شده است. در این بخش بنایی دو طبقه با یک طبقه زیرزمین و ایوانی با ستونهای چوبی و تزئینات گچبری با سرستونهایی به شیوهی کورنتی دیده میشود. این بخش دارای یک حیاط جدا و مخصوص به خود است که در آن یک آبنمای کوچک و باغچه وجود دارد. در حال حاضر در این بنا کارگاه مرمت آثار و کتابخانه تخصصی قرار دارد.
بخش اندرونی | عکس: Mahdi Jamakloo
در بخش جنوب شرقی عمارت (سمت راست ورودی) که در گذشته حیاط مستخدمین و حیاط مطبخ قرار داشت با توجه به اینکه کلاً تخریب شده بود نگارخانه، چایخانه و فضاهای خدماتی با ایجاد گنبدهای آجری و احیای حوض اصلی بنا و ساخت رواق در اطراف آن ساخته شده است.
در بخش جنوب غربی عمارت (سمت چپ ورودی)، حمام آصف قرار دارد که مورد
استفاده اختصاصی خانواده آصف بوده و به سبک معماری اصفهانی ساخته شده. بعد
از عبور از راهروی باریک آن به قسمت سربینه یا فضای رختکن حمام میرسیم که
بهصورت هشت ضلعی بوده و گرداگرد آن فضایی برای نشستن وجود دارد و دارای
ستونهای سنگی با قوس شاخ بزی کند و دیوارهای منقش با آهک کاری میباشد پس
از آن به راهروی دیگری میرسیم که این بخش را به خزینه، آتشدان و محل
شستشوی حمام وصل میکند. در سقف این فضاها برای نورگیری طبیعی روزنههایی
تعبیه شده است.