بازار وکیل، بهشتی برای خرید کردن است. به محض ورود به این بازار قدیمی شیراز، شما در جذابیت‌های انسانی، معماری و زرق و برق‌های تنوع کالاها غرق می‌شوید. بازار وکیل که در قرن یازدهم توسط کریم‌خان زند ساخته شد، مهم‌ترین بازار شهر شیراز به حساب می‌آید و هر روزه میزبان چندین مسافر و مشتری از شهرهای مختلف و البته خودِ شیرازی‌ها است. این شاهکار معماری، فضایی به‌شدت پر جنب و جوش و شلوغ دارد.
بهترین زمان دیدن بازار وکیل
محبوب‌ترین زمان برای دیدن شیراز در نظر همه‌ی ایرانی‌ها عید نوروز است. البته این زمان، شلوغ‌ترین روزهای شیراز است و در هیچ‌کجای شهر جای سوزن انداختن نیست که این مورد برای بازار وکیل هم صدق می‌کند.
بعد از عید نوروز، اردیبهشت و آبان‌ماه هم بهترین زمان‌های سفر به شیراز هستند. اواسط اردیبهشت به خاطر فصل نارنج‌گیری و آبان به خاطر آب و هوای خنک و مطبوعی که دارد. برای رفتن به بازار وکیل فقط حواس‌تان باشد که ساعات شلوغی‌اش بین ساعات 11 الی 14 و 16 الی 19 است.
اگر سرِ ظهر به بازار سر بزنید، مغازه‌دارهای بازار را می‌بینید که گوشه‌ای از مغازه‌شان چرت می‌زنند.
راه دسترسی به بازار وکیل
آدرس: استان فارس، شیراز، خیابان طالقانی، پیاده‌روی زند، بازار وکیل
مسیر دسترسی: اگر با ماشین شخصی هستید باید از مرکز شهر شیراز به سمت غرب در آزادگان به‌سوی بلوار باران بروید تا به میدان ولیعصر برسید. مسیرتان را ادامه بدهید تا در قهوه ونک خیابان فردوسی را ببینید. در اینجا می‌توانید سراغ کتابخانه‌ی شیراز را از مردم محلی بگیرید تا به بازار وکیل نزدیک شوید. در نهایت و بعد از کتابخانه‌ی عمومی شیراز به خیابان طالقانی خواهید رسید. پیشنهاد می‌کنیم ماشین را همین جا پارک کنید و بقیه‌ی مسیر را پیاده بروید تا از شلوغی خیابان‌های اطراف بازار به دور باشید.
شما همچنین می‌توانید با استفاده از مترو، به میدان نمازی بروید و از آن‌جا با اتوبوس به میدان شهرداری بروید. پس از کمی پیاده‌روی به بازار وکیل می‌رسید. از هر نقطه شهر اتوبوس‌هایی به سمت میدان شهرداری می‌روند که می‌توانید از آن‌ها نیز به‌جای مترو استفاده کنید.
این تصویر به خوبی موقعیت سه تا از راسته‌های بازار وکیل شیراز را نشان می‌دهد | عکس: Frank Schwellnus
هزینه بلیط و ساعات دسترسی
برای دیدن بازار وکیل مثل هر بازار سنتی دیگر در ایران لازم نیست که پولی بپردازید. از 8 صبح تا 10 شب بازار وکیل باز است. برای همین می‌توانید زمان کافی برای گشت و گذار در اینجا داشته باشید.
دانستنی‌هایی قبل از دیدن بازار وکیل
- کریم خان زند، در سفرش به شهر لار، به بازار شهر علاقه‌مند شده بود و دستور داد مشابه همان بازار را در شیراز بسازند.
- به خاطر سقف و دیوارهای آجری، طلایی و زرق و برق‌دار بازار وکیل، دمای هوا در تابستان خنک و در زمستان است. برای همین اینجا در تابستان بهترین مکان برای فرار از گرما در تابستان باشد. نوری که از سقف بر زمین می‌تابد باعث روشنایی بازار می‌شود که یکی از شاهکارهای معمول در معماری بازارهای ایرانی است.
- کریم خان، به تاریخ باستانی ایران و معماری آن‌ها علاقه زیادی داشت. به همین دلیل، معماری، گچ‌بری، کاشی‌کاری، نقاشی و تزئیناتی که در حمام وکیل، بازار وکیل و بقیه‌ی بناهای این دوره استفاده شده، تحت تاثیر هنر و معماری ایران بوده.
در بازار وکیل با این قاب‌های خوشرنگ زیاد روبرو می‌شوید.
- در راهروهای بازار، بوی ادویه که سرتاسر بازار پیچیده، شما را مست می‌کند. اگر حساسیت دارید، بازار وکیل برای شما دردسر می‌شود.
- بسیاری از اجناس مغازه‌ها دست‌ساز هستند تا شما حس بهتری از خرید داشته باشید. اگر علاقه‌مند به خرید سوغاتی خاصی هستید، پیشنهاد می‌کنم با یک محلی به بازار بروید. با وجود این‌که مردم بسیار شریفی دارد اما در قیمت‌گذاری بسیاری از اجناس، یک قیمت برای محلی‌ها هست و یک قیمت برای گردشگر.
- کاروانسراهای قدیمی روغنی، گمرک و احمدی در شمال شرق بازار قرار دارند که در ورودی آن‌ها به داخل بازار، باز می‌شوند. می‌توانید هنگام وقت گذراندن در بازار وکیل، به این کاروانسراها هم سر بزنید.
- حدود 90 سال پیش، برای گسترش خیابان زند، 11 حجره از حجره‌های راسته شمال – جنوب بازار وکیل تخریب شد.
- سقف بلند بازار باعث تهویه هوای مناسب در محیط بازار شده و بادگیرهای سقف هم به هدایت گرد و خاک به زیر زمین و هدایت باد خنک به داخل بازار کمک می‌کند. دریچه‌هایی به اسم جام‌خانه در زیر سقف، که باعث می‌شدند نور کافی به بازار برسد، بعد از بازسازی بسته شدند. اکنون در بالای مغازه‌ها، مشبک‌هایی جهت تهویه هوا وجود دارد.
- پیشنهاد می‌کنیم در بازار دیزی و فالوده را حتما امتحان کنید. حتی اگر نمی‌خواهید خرید کنید، این بازار یکی از جاهای دیدنی واجب در شیراز است.
- حمام و مسجد وکیل در کنار بازار وکیل ساخته شدند که مجموعه‌ی وکیل را تشکیل می‌دانند. قبل از دیدن بازار یا بعد از آن می‌توانید به این دو جا هم سر بزنید و مطمئن باشید که ضرر نمی‌کنید. در حمام وکیل ماکت‌های مومی انسانی هستند که مراسم و بخش‌های مختلفی از زندگی روزمره‌ی شیرازی‌ها را در گذشته نشان می‌دهند: حنابندان، شست و شو و ماساژ، حمام عافیت و حمام چله نوزاد.
- در قسمت غربی بازار و انتهای راسته‌ی شمشیرگرها هم مسجد وکیل جا گرفته که به‌دلیل معماری خاص خود از گنج‌های گران‌بهای معماری ایرانی به‌حساب می‌آید. در این مسجد، 48 ستون، خیلی ماهرانه و استادانه طراحی شده‌اند. از آن طرف حجاری‌ها و تزئینات مسجد وکیل، به حس و حال معنوی مسجد افزوده است
راهنمای بازدید از بازار وکیل
خیابان سنگ‌فرش منتهی به بازار وکیل برای پیاده‌روی است. در دو طرف خیابان، مغازه‌ها و رستوران سنتی و آش‌فروشی برای صبحانه قرار دارند. از کوچه بازار وارد بازار وکیل شوید. ازدحام جمعیت در بازار وکیل زیاد است پس اگر جاهای تنگ و شلوغ را دوست ندارید حواس‌تان به این نکته هم باشد. از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در بازار وکیل یافت می‌شود اما دلیل اصلی شلوغی آن، فروش انواع سوغاتی‌های شیراز و اطراف است. هر چند ثانیه متوجه گاری‌های کالا خواهید شد که از شما می‌خواهند کنار بروید. به سختی می‌توانید در برابر خرید مقاومت کنید، احتمالا موقع خارج شدن از بازار دستتان پر و جیب‌تان خالی می‌شود.
برای خرید سوغاتی‌های متنوع و ارزان شیراز، سرای مشیر بازار وکیل بهترین جاست. | عکس: Dave Woong
“معروف‌ترین قسمت بازار شیراز، راسته جنوبی یعنی راسته بزازان است. از
چهارسوق شروع شده و به سرای مشیر می‌رسد. بیشتر سوغاتی‌های شهر شیراز از
این بخش خریده می‌شود.”
در غرب بازار چهارسوق، عطاری و قالی‌فروشان قرار دارد. شرق راسته شمالی به بازار ترمه‌فروشان اختصاص دارد و در ضلع جنوب شرقی، کاروانسرای گمرک قرار دارد. در این قسمت‌ها می‌توانید انواع و اقسام سوغاتی‌های شیرازی را بخرید: کلوچه، مسقطی، نان برنجی، نان یوخه، گلیم، فرش دستباف و گبه، انواع عرقیجات، آب‌لیمو، بهارنارنج، خلال نارنج و پونه‌کوهی. با این حال اگر دنبال ظروف خاتم، معرق، قلم‌زنی و منبت هستید باید به سرای مشیر بروید که در ضلع جنوبی بازار وکیل است.
ظروف مسی قلم‌زنی از پرطرفدارترین و تاحدودی از گران‌ترین سوغاتی‌های ایرانی و شیراز است. | عکس:Wondering Pjb
کارگاه‌های قالی‌بافی و گلیم‌بافی بازار وکیل از دور، بسیار چشم‌نواز هستند. رنگ‌بندی‌هایی که در دوخت قالی‌ها استفاده شده هر مسافری را جذب خود می‌کند. نزدیک آن‌ها که شدید حتما از محیط کارگاه قالی‌بافی عکس بگیرید. مطمئنم برای دوستان اینستاگرامی‌تان، فضای جالبی دارد.
در بازار وکیل با دیدن این همه رنگ حسابی سر ذوق می‌آیید.
توصیه می‌کنیم بعد از دیدن بازار وکیل، به حمام وکیل بروید؛ البته اگر هنوز رمقی از بازارگردی برای‌تان مانده. هنگام ورود به حمام وارد یک محوطه بزرگ هشتی با شیب ملایم می‌شوید. در گوشه‌های راهرو ماکت‌های انسانی هستند که مراسم حمام آن زمان را نشان می‌دهند. وسط راهرو یک حوض زیبا قرار دارد. فضای حمام توسط دالان‌های تعبیه شده در زیر سنگ‌فرش‌ها گرم نگه داشته میشد.
طوفانی از رنگ و رنگ که در دیده برپا می‌کند! | عکس: tobeytravels
سپس می‌توانید به بازدید مسجد وکیل بروید. شاید مسجد وکیل، سنگ تمام بازدید شما از مجموعه زندیه (بازار وکیل، حمام وکیل، مسجد وکیل) باشد. مسجد وکیل، یکی از زیباترین شبستان‌ها را در بین مسجدهای ایرانی دارد. کاشی‌کاری‌های این مسجد شما را مات و مبهوت خواهد کرد.
برای صرف ناهار، رستوران سنتی شرزه، رستوران قوام، رستوران سنتی وکیل و کافه رستوران ژولپ و برای صرف چای یا قهوه، کافه رویال، خانه قهوه ایتالیایی، کافه کوهان و کافه سرشار، پیشنهاد می‌شوند. همگی داخل بازار هستند و مکان دقیق آن‌ها را باید از مغازه‌داران بپرسید. در نزدیکی سرای مشیر، تریا است. فالوده‌های این تریا را حتما امتحان کنید.
در نزدیکی مجموعه زندیه، ارگ کریمخانی، موزه خانه فروغ الملک و نارنجستان قوام هستند. پیشنهاد می‌کنم به‌دلیل طولانی بودن مدت زمان بازدید از مجموعه زندیه، ابتدا به دیدن نارنجستان قوام یا ارگ کریمخانی بروید سپس همان خیابان کریم‌خان زند که بین آن‌ها مشترک است را در پیش بگیرید تا به بازار برسید. اگر دیدید بازار خیلی شلوغ است، ابتدا از حمام وکیل و مسجد وکیل بازدید کنید.