لرستان به لحاظ اقلیم و هواشناسی یک استان چهار فصل محسوب میشود. این تنوع، از شمال به جنوب و از شرق به غرب کاملاً محسوس است. این تنوع آب و هوایی، باعث به وجود آمدن جاذبههای طبیعی و توریستی زیادی شده که در ادامه به آن میپردازیم. از میان تمامی این جاذبههای گردشگری،
رود دز شاید شناختهشدهترین و معروفترین آنها باشد. با
اسمارتیز همراه باشید تا شما را با این شاهرگ حیاتی لرستان آشنا کنیم.
شاید اینها را هم بپسندید!
پیشینه رود دز
رودخانهها مهمترین منابع حیاتی طبیعت هستند و همواره در طول تاریخ بشر، رودخانهها کانون توسعه بوده و تمدنهای کهن در حواشی رودخانهها شکل گرفتهاند. رودخانه دز از بزرگترین رودخانههای ایران است که از کوههای لرستان سرچشمه میگیرد و نقش عمدهای در تشکیل پُرآبترین رودخانه ایران یعنی کارون دارد. رودخانه دز از 2 شاخه اصلی به نام سزار و بختیاری تشکیل میشود. این رودخانه پس از عبور از تنگ پنج، تنگ هفت، تله زنگ و پشت سر گذاشتن دریاچه سد دز، از تنگه باریک و عمیق کنگلومرای سازند بختیاری عبور کرده و در قلعه مختار واقع در شمال شهرستان دزفول وارد جلگه خوزستان میشود. رودخانه دز پس از عبور از شهر دزفول و طی مسافت پرپیچ و خمی در محلی به نام بند قیر با رودخانههای شطیط و گرگر یکی شده و رودخانه کارون را تشکیل میدهند که به سمت اهواز و خرمشهر جریان مییابند.
در رودخانه دز ماهیهای بومی و غیربومی و آبزیانی همچون خرچنگ، لاک پشت، میگو، مارآبی و قورباغه وجود دارد که بعضی از آنها ارزش اقتصادی بالایی دارند، اما حیات 120 کیلومتر از رودخانه دز، در مقطع شهرستان دزفول که تا روستای بند قیر امتداد دارد، با احداث طرح پرورش ماهیان خاویاری و اجرایش به خطر میافتد. رودخانه دز که سومین رودخانه بزرگ ایران نیز محسوب میشود، با 37 ریزآبه از استانهای لرستان و مرکزی سرچشمه میگیرد، با ورود به استان خوزستان و گذر از میان شهرستان دزفول در روستای بندقیر با دو رود گرگر و شطیط ادغام شده و کارون بزرگ را تشکیل میدهد.
اگرچه تاکنون مهمترین چالشهای پیش روی رودخانه دز، کم آبی و خشکسالی، نوسانات آبی و تخلیه رسوبات و در نهایت ریزش فاضلاب به رودخانه دز عنوان شده اما احداث طرح پرورش ماهیان خاویاری نخستین پروژه عمرانیست که طبق اظهار نظر تنی چند از کارشناسان محیط زیست و فعالان این حوزه باعث میشود که آسیبهای پیش روی رودخانه دز را بیش از پیش کند. با توجه به شرایط ناگواری که رودخانههای کارون و
کرخه با آن مواجه هستند، نگرانیها برای جلوگیری از سرنوشت ناگوار دز در نتیجه اجرای پروژههای عمرانی در پیرامون آن فراوان است. این در حالیست که رودخانه دز فارغ از اینکه فرصت های فراوانی برای تفرج مردم خوزرستان فراهم کرده، آب شرب جمعیت فراوانی از مردم خوزستان را تامین میکند و حیات آخرین بازمانده جنگل های نیمه گرمسیری ایران و زیستگاه ارزشمندی چون پارک ملی دز وابسته به کیفیت و کمیت این رودخانه است. از سوی دیگر این رودخانه نقش انکارناپذیری در کشاورزی شمال خوزستان، آب کشاورزی اراضی تحت پوشش شبکه آبیاری دز در شهرستان های دزفول، اندیمشک و شوش دارد.
رودخانه سزار، سرچشمه رود دز
بهترین زمان رفتن به رود دز
چهارفصل بودن لرستان و آب و هوای مطبوع و همیشه بهاری خوزستان کمک میکند تا بازدید بهتر و جذابتری در رود دز داشته باشید. هنگام رفتن به حاشیه ساحل رود دز، میتوانید برای انتخاب مسیر و مکان اقامت، گزینههای متعددی را بررسی کنید. در هر فصلی از سال که قصد رفتن به رود دز را کنید، جذابیتهای خاصی در انتظار شماست اما حواستان باشد در هیچ فصلی از سال، در رودخانه شنا نکنید. شنا کردن در رودخانه دز، متفاوت با شنا در استخر و محیطهای بسته است و یقیناً میتوانید چه برای افراد تازهکار و چه حرفهای، خطرناک باشد. سعی کنید هنگام بازدید از رود دز، جوانب احتیاط را رعایت کرده و ساحلهایی را انتخاب کنید که جمعیت بیشتری را در اطراف خود میبینند. این بالاتر بودن جمعیت، میتواند هنگام بروز مشکل و خطر، راه حل مناسبی پیش پای شما باز کند. از طرفی، صحبت کردن و همنشینی با مردم خوش صحبت لرستان و خونگرم خوزستان، میتواند دلیل خوبی برای رفتن به این ساحل باشد.
راههای دسترسی به رود دز
رود دز پس از گذشتن از جنوب لرستان و شمال خوزستان و شهرستانهایی مانند الیگودرز، دزفول، شوشتر و شوش در منطقهای به نام بندقیر در جنوب شوشتر به رود کارون میپیوندد. از این رو در مسیر این رود تفرجگاهها و پارکهای ساحلی و سدهای فراوانی زده شده که از میان آنها میتوان به چال کندی دزفول، دریاچه شهیون دزفول، روستای پامنار دزفول، پارک ساحلی دولت دزفول، پارک ساحلی دووه دزفول، پارک ساحلی علی مالک دزفول، پارک ساحلی ولی عصر (سنجر) دزفول، پارک ساحلی رعنا دزفول، منطقه تفریحی تال خانی دزفول و تفریحگاه ساحلی دز (علی کله) دزفول اشاره کرد. برای رفتن به تمامی این سواحل میتوانید از هر مسیری دلخواهی، به دزفول رفته و بعد از آن، برای رفتن به رود دز برنامه ریزی کنید. یقیناً رفتن با خودروی شخصی، راحتی و جذابیت خاص خود را دارد اما اگر قصد سفر با وسایل نقلیه دیگر را نیز دارید، میتوانید از تاکسیهای درون شهری برای رفتن به ساحل رودخانه دز استفاده کنید.
پارکهای ساحلی دزفول در کنار رود دز
هزینه ورودی و ساعات دسترسی
برای رفتن به رودخانه دز و بازدید از آن نیاز به پرداخت هیج هزینهای ندارید. یعنی تنها هزینهای که شما پرداخت میکنید، همان هزینهی رفت و آمد و خورد و خوراک خودتان در ساحل است. از شما بابت ورود به ساحل، هزینهای دریافت نمیشود و از این نظر، فرصت خوبی برای یک تفریح رایگان خانوادگی دارید. البته اقامت در آلاچیقها و مراکز اقامتی دیگر، ممکن است هزینههای جانبی برایتان داشته باشد. یادتان نرود که اگرچه رستورانها و کافههای خوبی در ساحل رودخانه دز وجود دارد اما ممکن است قیمت منوها به دلیل نزدیکی به آب و تفریحی بودن فضا، کمی بالاتر از حالت عادی در شهر باشد. برای رفتن به این رودخانه و دیدن جذابیتهای تمام نشدنیاش، محدودیت زمانی ندارید و میتوانید در تمامی ساعات شبانه روز به آنجا بروید. البته سعی کنید هنگام طلوع و غروب خورشید در ساحل باشید تا این منظرهی جذاب را از دست ندهید. از طرفی، اگر میخواهید از امکانات ساحل و کافههای آن استفاده کنید باید در بازهی 9 صبح تا 12 شب به آنجا بروید. بعد از این ساعت، تمامی فروشگاهها و مراکز خدمات باز میشوند.
دانستنیهای رود دز
- بر روی رودخانه دز، سدهای بزرگی ساخته شده یا در دست ساخت است؛ که از جمله
آن میتوان به برنامه ساخت سد بختیاری در مرز استان خوزستان با استان
لرستان و نیز به سد دز (ششمین سد بزرگ جهان در زمان ساخت) و سد تنظیمی در
شهرستان دزفول اشاره کرد.
- پل باستانی دزفول با 17 قرن قدمت، از قدیمیترین پلهای (بازسازی شده در
زمان صفویه و قاجار) جهان است که در سال 263 میلادی به دستور شاپور اول
ساسانی روی رودخانه دز ساخته شد.
- شهرت خاص این رودخانه به آب زلال و تمیز آن است که در گرمای سوزان دزفول جاذبهای منحصر به فرد برای گردشگری ایرانیان فراهم میکند.
- نام این رودخانه در فهرستی به عنوان زلالترین رود جهان آمده است.
رود دز و آسیابهای آبی دزفول
راهنمای رفتن به رود دز
رود دز از دو سرشاخه به نام رودخانههای سزار و بختیاری سرچشمه میگیرد و پس از گذشتن از جنوب لرستان و شمال خوزستان و شهرستانهایی مانند الیگودرز، اندیمشک، دزفول و شوشتر در منطقهای به نام بندقیر در جنوب شوشتر به رود کارون میپیوندد. بر روی رودخانه دز، سدهای بزرگی ساخته و یا در دست ساخت است؛ که از جمله آن میتوان به ساخت سد بختیاری در جنوب لرستان و نیز به سد دز (ششمین سد بزرگ جهان در زمان ساخت) در شهرستان اندیمشک و سدهای تنظیمی در شهر دزفول اشاره کرد. مهمترین اثر تاریخی دزفول پل قدیم (ساسانی) است که در حدود 1750 سال پیش شاپور اول ساسانی آن را به کمک اسیران رومی بر روی رود دز بنا کرد.
رود دز از زردکوه بختیاری سرچشمه میگیرد. این رود پس از گذشتن از شمال استان خوزستان و شهر دزفول در منطقهای به نام گرگر در شرق شوشتر به رود کارون میپیوندد. شهرت خاص این رودخانه به آب زلال و تمیز آن است که در گرمای سوزان دزفول جاذبهای منحصر به فرد برای گردشگری ایرانیان است. همین امر موجب شده است تا شنا در این رودخانه به خطرناکترین سرگرمیهای اهالی این شهر تبدیل شود. رفتن به رودخانه دز میتواند هم تفریحی برای خانواده باشد و هم سفری تنهایی به دل رود. میتوانید چه با دوستان و خانواده خود و چه به شکل انفرادی به ساحل بروید و از امکانات نزدیک به آن استفاده کنید. تماشای طلوع و غروب خورشید در رودخانه دز میتواند از جذابیتهای خوب این رودخانه باشد که با هزینهی خیلی کمی برای شما امکان پذیر است.
میخواهید یکی دیگر از رودهای ایران را بشناسید؟ مطلب «
گرگان رود» را از دست ندهید.