استان فارس از توریستیترین استانهای ایران و با قدمتی بسیار طولانیست که سراسر این استان، پُر از جاذبههای تاریخی و طبیعی است. از شهرهای باستانی و قدیمی این استان فیروزآباد نام دارد که در 100 کیلومتری جنوب شیراز قرار دارد. پیشینهی این شهر به زمان ساسانیان بازمیگردد. منطقه فیروزآباد از مکانهای پرظرفیت برای گردشگری است و آثار باستانی ارزندهای از اوایل دوران ساسانی در خود دارد که بقایای کاخ اردشیر بابکان، قلعه دختر، منار میلو، نقش برجسته پیروزی اردشیر و کاروانسرای کنارسیاه دوره ساسانی از جمله آنهاست. در این مطلب میخواهیم به معرفی
قلعه دختر فیروزآباد بپردازیم؛ با
اسمارتیز همراه باشید.
شاید اینها را هم بپسندید!
پیشینه قلعه دختر فیروزآباد
قلعه دختر در دامنه کوهی مشرف به جاده قرار دارد که پس از طی مسافتی حدود 300 متر میتوان به آن رسید. اردشیر ساسانی احتمالاً این قلعه را در اواخر دوران اشکانیان و زمانی که هنوز علیه اردوان پنجم، آخرین شاه دودمان اشکانیان، جنگ نکرده بود، ساخت. قلعه دختر حصین، در 3 سطح ساخته شده و ورود به آن از نازلترین سطح، از طریق پلکانی مارپیچ که به حیاط اصلی تراس میانی میرسید، صورت میگرفت. سه طرف حیاط را اتاقهای چهارگوش دارای طاق ضربی دربر گرفته بود و طرف چهارم به تراس فوقانی که روی آن ساختمان کاخ اصلی واقع شده بود، میرسید. تمامی کاخ را یک ایوان بزرگ دارای طاق ضربی و دو ایوان کوچکتر در دو سو تشکیل میداد. ایوان بزرگ که 14 متر پهنا و 23 متر درازا داشت به یک اتاق مرکزی که سقف آن به شیوهای تازه، یعنی گنبد پوشانده شده بود، منتهی میگشت. در جناحین این اتاق گنبددار اتاقهای اضافی قرار گرفته و کل آنها در داخل یک دیوار خارجی مدور جای داشت.
معماران رومی مشکل قرار دادن سقفی مدور بر روی بنایی چهار گوش در گوشهها را با جلو آوردن تدریجی سنگ یا آجرها به شکلی که پیوسته مدورتر میشد، حل کردهاند اما در قلعه دختر شیوه جدیدی به کار گرفته شد که همان استفاده از سکنج در گوشههاست. قلعه دختر تماماً از سنگهای درشت ساخته و سنگهای نما، تراشیده شدهاند ولی سنگهای پیها و داخل دیوارها از قلوه سنگهای درشت رودخانهای تشکیل شدهاند. عظمت بنای قلعه دختر، مبهوت کننده است و دیوارهای بلند آن با همه شکستگی و ریخته شدن، هنوز هم شکوهی خیره کننده دارند. در قسمتی از قلعه دختر دهانه غاری دیده میشود که به قول بعضی از محلیها این غار راهی به کاخ اردشیر بابکان (کاخ ساسانی) در جلگه فیروزآباد داشته است. یعنی در زمان حمله دشمن به قلعه، محصورین قلعه میتوانستند از طریق این غار با شهر ارتباط داشته باشند و بتوانند غذا و نیروی انسانی وارد قلعه کنند.
در کنار دیوار شرقی قلعه دختر محلی وجود دارد که حمامک نامیده میشود. گفته میشود که زمانی به عنوان حمام سلطنتی بوده و چون هم در زمستان و هم در تابستان آب داشته و داخل غار مرطوب بوده، هوای داخل هیچگاه سرد نمیشد. اما آثار زیادی داخل غار مشاهده نمیشود که میتواند به خاطر تغییر شکل سریع غارهای آهکی باشد. در فصول زمستان و تابستان هوای داخل غار 30 درجه میشود، در صورتی که دمای خارج از غار در تابستان 16 تا 24 درجه و در زمستان -2 تا 10 درجه میباشد. وجه تسمیه این قلعه به سبب انتساب آن به الهه آناهیتا، خدای آبهای زیرزمینی و پاکیها بوده که در فرهنگ ما ایرانیان به صورت یک دختر نجیب و معصوم تصور میشود. بر اساس اینکه این قلعه دست نیافتنی و صعب العبور بوده، در باور مردم و به مرور زمان به قلعه دختر معروف شده است.
به نظر میرسد که همراه با موفقیتهای سیاسی پادشاهان ساسانی، قلعه دختر جای خود را به کاخ بزرگی در دشت، یعنی کاخ آتشکده داده است. اردشیر پس از پیروزی بر پادشاهان پارتی و خود را "شاه شاهان" خواندن، هنوز ناچار بود برای تحکیم قدرت خود بر ایران زمین، درگیر نبرد شود. اما دیگر خطری، اقامتگاه او را در فیروزآباد تهدید نمیکرد. پس احتمالا کاخ کوهستانی، که تنگ و صعب العبور و پذیرایی میهمانان و خوشگذرانی در آن دشوار بود، از این رو این مکان به عنوان محل اقامت رها شد و جای خود را به کاخی بزرگ داد، که در کنار برکهای باصفا و پر از درختان قرار گرفته بود. این کاخ بزرگ امروزه به نامهای آتشکده فیروزآباد، کاخ فیروزآباد و آتشکده ساسانی معروف است. اردشیر بابکان پادشاه ساسانی این قلعه را برای نگهبانی از آتشکده در مسیر ورودی به فیروزآباد جهت حفاظت از ورود دشمن به شهر ساخت.
قلعه دختر فیروزآباد
بهترین زمان رفتن به قلعه دختر فیروزآباد
این قلعه در جنوب شیراز و نزدیک به استانهای جنوبی ایران قرار دارد پس بهترین زمان برای رفتن به این قلعه باستانی در فصولی از سال است که هوای معتدلتر و سردتری دارد. از طرفی چون قلعه در دامنه کوه و در اطراف آن دشت قرار دارد بهترین زمان رفتن به این کوه در ساعات اولیه روز است تا هم از هوای معتدل لذت ببرید و هم به گرمای طاقت فرسای ظهر برخورد نکنید. دیدن این بنای تاریخی که در اواخر دوران اشکانیان و نشان دهنده افول این امپراطوری و ظهور امپراطوری ساسانیان است را، در سفری که به استان فارس دارید از دست ندهید. علاوه بر آن، به دلیل مسیر سخت و سنگی قلعه، بهتر است هم روشنایی روز را برای رفتن انتخاب کنید و هم هنگام رفتن، تمامی وسایل و تجهیزات پیادهروی در کوه را به همراه داشته باشید. لازم نیست که وسایل حرفهای و تخصصی را تهیه کنید، تنها به برداشتن لباس، خوراک و وسایل شخصی اکتفا کنید.
راههای دسترسی به قلعه دختر فیروزآباد
آدرس: فارس، فیروزآباد، 6 کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز، قلعه دختر فیروزآباد
این بنا در 6 کیلومتری جاده فیروزآباد به شیراز قرار دارد. پس از طی مسافتی 300 متری از ابتدای جاده میتوانید به خود قلعه برسید. به علت مسیر این قلعه که هم خارج از شهر است و هم در جادهی فرعی قرار دارد، بهترین وسیله برای رسیدن به این قلعه ماشین شخصی خواهد بود. ولی باز هم میتوان در فیروزآباد هم مهمانسرا یا هتلی یافت که علاوه بر امکان اسکان در آن، شما را در توری یک روزه به دیدن این قلعه ببرد. احتمالا از هتلهای شیراز نیز میتوانید با کمی پرداخت هزینه و البته هماهنگی خودرو به این قلعه بروید. اما بهترین راه همان بردن خودروی شخصیست و میتوانید از محوطه قلعه نیز برای پارک خودرو استفاده کنید.
دیواره قلعه دختر فیروزآباد
هزینه بلیط و ساعات دسترسی
قلعه دختر در زمره ارگهای باستانی به قرار دارد و از 8 صبح تا 8 شب برای بازدید کنندگان باز است. قیمت ورودی این قلعه تاریخی برای هر بازدید کننده ایرانی 2500 تومان و برای افراد غیر ایرانی 15000 تومان تعیی شده است. این اثر با داشتن قدمتی بسیار طولانی ولی همچنان شکوه و عظمت خود را از دست نداده و بر فراز دامنه کوه میتوان آن را دید. با اینکه هنوز چارچوب اصلی این ارگ پابرجاست اما متاسفانه گنبد این کاخ فرو ریخته اما هنوز هم شما میتوانید دیوارهای بلند آن را که در زمان خود مانع ورود بیگانه به این قلعه میشد را ببینید. با وجود هزینهی کم و نزدیکی به شهر شیراز، میتوان بازدید از قلعه دختر فیروزآباد را در میان تفریحات و گردشهای اقتصادی و ارزان قیمت قرار دارد.
دانستنیهایی در مورد قلعه دختر فیروزآباد
- تمامی کاخ را یک ایوان بزرگ دارای تاق ضربی و دو ایوان کوچکتر در دو سو
تشکیل میداد. ایوان بزرگ که 14 متر پهنا و 23 متر درازا داشت به یک اتاق
مرکزی که سقف آن به شیوهای تازه، یعنی گنبد پوشانده شده بود منتهی میگشت.
- سنگهایی که در داخل بنا از آنها استفاده شده سنگهای رودخانهای درشت تشکیل شدهاند.
- قدمت این قلعه به دورهی تاریخی پارتها (اشکانیان) برمیگردد.
- این اثر باستانی در تاریخ 12 اسفند 1315 ثبت ملی شد.
قلعه دختر فیروزآباد از نمای بالا
راهنمای رفتن به قلعه دختر فیروزآباد
برای رفتن به قلعه دختر فیروزآباد تنها به کمی حوصله و زمان و اندکی هزینه نیاز دارید. استان فارس از صدها سال تاکنون، از استانهای مهم و توریستی ایران بود که همه ساله بازدید کنندگان زیادی را از سراسر جهان به خود جذب میکند. از طرفی دیدن آثار تاریخی مانند قلعه دختر، میتواند برای همهی افراد و گردشگران جذاب و خاطره انگیز باشد. قلعه دختر از تفریحات متفاوتیست که هر کسی را سر شوق میآورد. دیدن بنایی به جا مانده از چند صد سال گذشته، قطعاً ارزش زمان گذاشتن را دارد. این قلعه، چه از لحاظ ساختمانی و چه از لحاظ تاریخی، برای همه گردشگران اهمیت دارد اما تاکنون آنچنان که باید، در بین مردم شناخته شده نیست. هنوز خیلیها از وجود چنان اثری خبر ندارند یا آنکه به دلیل بی توجهی یا کم توجهی مسئولین، آن را مهم نمیدانند. اما یادتان نرود که این تاریخ است که غرور و اعتبار یک ملت را حفظ میکند. با بازدید از قلعه دختر یا هر اثر تاریخی دیگری، به زنده نگه داشتن این تاریخ کمک کنیم.
قصد
سفر به شیراز را دارید؟ مطلب «
جاهای دیدنی شیراز» را از دست ندهید.