مسجد جامع بسطام

بسطام شما را به سفری دور و دراز در تاریخ دعوت می‌کند. در این شهر همه چیز از گذشته‌ها سر برآورده‌اند. مسجد جامع بسطام نیز شما را با خود به سال 706 هجری قمری می‌برد! این مسجد تاریخی که در نزدیکی آرامگاه بایزید و برج کاشانه قرارگرفته از دیدنی‌ترین جاذبه‌های بسطام است که به عنوان آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است. با اسمارتیز همراه باشید تا در سفری تاریخی به مسجد جامع بسطام سر بزنیم.

این مسجد تاریخی بین سال‌های 700 تا 706 هجری قمری ساخته شد. البته در دوره‌های مختلف تاریخی بازسازی‌های بسیاری روی آن انجام‌شده است. در سال 1342 فتحعلی شاه قاجار دستور مرمت و تعمیر بخش‌های تخریب‌شده مسجد جامع بسطام را صادر کرد. در نهایت این بنای تاریخی در 27 آبان‌ماه 1386 در آثار ملی ایران به ثبت درآمد و توجه بیشتری یافت.

در بدو ورود به مسجد جامع بسطام، بافت قدیمی و معماری منحصر به فرد آن خبر از سفری تاریخی و هیجان‌انگیز می‌دهد. درب مسجد از جنس چوب و بسیار قدیمی است. معماری مسجد نیز از نوع مساجد شبستانی است. 

2 شبستان در این بنای تاریخی وجود دارد که یکی از آن‌ها مخصوص تابستان و دیگری برای زمستان بوده است. شبستان‌های مسجد به صورت عمود بر هم و در قسمت شرق و شمال ساخته شده‌اند. روی ضلع سوم نیز ایوان‌های سرپوشیده ای قرار داشته که در حال حاضر خبری از آن‌ها نیست.

علاوه بر شبستان‌ها، محراب مسجد جامع بسطام از دیدنی‌ترین جاهای دیدنی این بناست. این محراب که در شبستان تابستانی واقع شده به گچ‌بری‌ها و نقوش اسلیمی و هندسی مزین است.

شبستان تابستانی که در شرق قرار دارد در اصل فاقد سقف بوده و در تابستان و هوای گرم و خشک بسطام، این شبستان هوایی خنک و مطبوع در اختیار نمازگزاران قرار می‌داده است. البته در حال حاضر سقف آن را با ایرانیت پوشانده‌اند.

در طرفی دیگر، شبستان زمستانی در شمال دارای طاق‌های فراوانی است که در امتداد یکدیگر قرار گرفته‌اند. در این شبستان 10 ستون مربع شکل دیده می‌شود و سقف آن آجری و گچ اندود است.

ایوان ورودی مسجد جامع بسطام مملو از کاشی‌کاری‌های زیبایی است که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. با این حال سایر فضاهای مسجد ساده و بی‌آلایش تزئین شده‌اند که حسی آرامش‌بخش به فرد القا می‌کند.

این مسجد تاریخی از نظر معماری به دو بخش تقسیم می‌شود. بخش اول شامل محراب و صحن مسجد است که مربعی شکل و روباز است. محراب مسجد جامع بسطام با زیبایی‌های چشم‌گیر خود هر مخاطبی را جذب می‌کند. این محراب زیباترین بخش مسجد جامع است و بسیاری برای دیدن این قسمت به مسجد می‌آیند. محراب مسجد جامع بسطام که به محراب ایخانی نیز شناخته می‌شود از کتیبه‌های فراوانی پوشیده شده است. کتیبه‌های روی محراب با خط‌های کوفی و ثلث نوشته شده‌اند و در برخی قسمت‌ها آیات قرآن به چشم می‌خورد.

این محراب تماشایی 3 حاشیه دارد که از یکدیگر مجزا هستند. گچ‌بری‌های روی 2 حاشیه از آیات قرآن است و دیگری به خط کوفی نوشته که به زمان تسنن در ایران برمی گردد.

در وسط محراب دو مربع مستطیل می‌بینید که روی یکی از آن‌ها "لا اله الا الله محمد رسول‌الله" و روی دیگری "علی بن ابی طالب ولی الله" به چشم میخورد.

گچبری قسمت دوم از نظر اسلوب و ساختار نوشتار تفاوت فاحشی با قسمت اول دارد. برخی معتقدند این مسجد که در زمان تسنن در ایران ساخته‌شده، اسامی ابوبکر، عمر و عثمان را روی محراب به نمایش گذاشته شده بود و بعد از رواج مذهب شیعه این قسمت مرمت و بازسازی شده و نام "علی بن ابی طالب ولی الله" را جایگزین کرده‌اند.

سایر بخش‌های محراب مملو از نقوش اسلیمی و هندسی است که زیبایی آن را چندین برابر کرده است. در بالاترین قسمت محراب نیز کتیبه‌ای دیده می‌شود که تاریخ مرمت این بنا در سال 1342 و در زمان فتحعلی شاه را به نمایش می‌گذارد. 

سفر به بسطام، سفر به جاهای دیدنی و تاریخی است. مسجد جامع بسطام در نزدیکی برج کاشانه و آرامگاه بایزید بسطامی قرارگرفته که دیدن این دو بنا لذت سفر به بسطام را بیشتر خواهد کرد.

برج کاشانه در مجاورت مسجد جامع بسطام است و درب ورودی آن از داخل مسجد باز می‌شود. این برج 20 متری که در جنوب شرقی مسجد قرارگرفته از بناهای تاریخی دیدنی بسطام است. روی سر در این برج تاریخ 700 هجری قمری در کنار کتیبه‌های فراوان دیده می‌شود. فضای داخلی آن 10 ضلعی است و طاق‌نماهای تزئینی کم عمقی روی آن به چشم می خورد. برای رفتن به آرامگاه بایزید بسطامی پیاده‌روی کوتاهی در حدود 200 متر در پیش دارید. 

این آرامگاه مجموعه‌ای از زیباترین معماری‌های ایرانی را به شما نشان خواهد داد. آجرکاری‌های ساده و زیبا در کنار گنبد مخروطی و فیروزه‌ای رنگ این بنا شما را به تجربه‌ای از سکوت و آرامش دعوت می‌کند. 

بایزید از بزرگترین عارفان قرن سوم هجری بوده است که سخنان و زندگی او را در آرامگاهش خواهید دید. مقبره این عارف بزرگ از دوران سلجوقیه به یادگار مانده است و معماری بنای آرامگاه شما را به سال‌های بسیار دوری خواهد برد.

اگر به پیاده‌روی علاقه دارید، تماشای امام‌زاده محمد (ع)، مدرسه شاهرخیه و حمام بسطام که در نزدیکی مقبره بایزید بسطامی قرار گرفته‌اند بازدید از آنها خالی از لطف نخواهد بود. 

مسجد تاریخی بسطام در استان سمنان و جنوب این شهر قرارگرفته و فاصله‌ای 6 کیلومتری با شاهرود دارد. برای رسیدن به این بنای تاریخی از طریق بلوار آیت‌الله طالقانی وارد خیابان مهدیه می‌شوید.

در ابتدای خیابان مقبره بایزید بسطامی به چشم می‌خورد و 200 متر بعد از آن مسجد جامع بسطام قرارگرفته است. اگر در شاهرود هستید، وسایل حمل و نقل عمومی برای رسیدن به این مسجد زیبا مهیا است.

کافی است با تاکسی‌های خطی که در میدان امام خمینی و ابتدای خیابان هفده شهریور ایستگاه دارند به بسطام سفر کنید.

به طور معمول مساجد از اذان صبح تا پاسی از شب پذیرای مسافران هستند. برای اطمینان بیشتر بهتر است در زمان اذان برای دیدن این مسجد بروید؛ به خصوص اگر می‌خواهید محراب زیبای این مسجد را ببینید.

این مسجد به طور روزانه برای برگزاری نمازهای جماعت مورداستفاده قرار می‌گیرد، در نتیجه بهترین زمان بازدید از آن زمان‌های نزدیک اذان ظهر یا مغرب است. ورود و بازدید از این بنای تاریخی هزینه‌ای ندارد و لازم نیست بلیت تهیه کنید.

بسطام که در استان سمنان واقع شده در بیشتر ایام سال آب و هوایی گرم و خشک دارد. اما بهار و پاییز آب و هوای معتدل و مطبوعی را به این شهر می‌آورند و بیشتر سفرها به بسطام در فصل بهار انجام می‌شود.

هرساله در تعطیلات نوروز افراد زیادی بسطام را به عنوان مقصد سفر خود انتخاب کرده و از آب و هوای فوق‌العاده آن در این فصل لذت می‌برند. تابستان‌ها معمولاً هوا گرم خشک و زمستان‌ها سرد و خشک است.

اگر طرفدار دیدن جاهای دیدنی در ایام پر ازدحام نیستید، پاییز بهترین زمان سفر به بسطام است. البته بهتر است اوایل پاییز به این شهر سفر کنید چرا که با سردتر شدن هوا شب‌های بسیار سردی را در این شهر تجربه خواهید کرد.

بسطام شهری تاریخی است که در 7 کیلومتری شمال شرق شاهرود واقع شده است. در این شهر تمامی بناها و جاهای دیدنی از بافت و معماری قدیمی برخوردارند که حسی نوستالژی ایجاد می‌کند. قدمت این شهر تاریخی را 8 هزار سال قبل از میلاد می‌دانند. در این شهر همه چیز از دل تاریخی دور و دراز سر بر آورده‌اند و شما را به کنکاشی درون تاریخ دعوت می‌کنند.

مسجد جامع بسطام که یکی از دیدنی‌ترین بناهای تاریخی مذهبی این شهر است از سده هشتم هجری قمری به جا مانده و معماری منحصر به فردی دارد. سفر به این شهر پر رمز و راز و تماشای ابنیه تاریخی آن لذتی وصف ناشدنی دارد. تاریخ را فقط در بسطام می‌توان از نزدیک لمس کرد.

قصد سفر به استان سمنان را دارید؟ مطلب «جاهای دیدنی شاهرود» را از دست ندهید.