اگر از ما سؤال شود که کدام شهرها در ایران از نظر تاریخی اهمیت زیادی داشتهاند؟ اکثر ما در جوابهایمان شهرهایی مانند همدان، اصفهان، یزد و... دیده میشود. کمتر کسی به یاد ساوه میافتد. شهرستان ساوه با اینکه وسعت زیادی ندارد، اما از زمان حکومت مادها بر سرزمین ایران و حتی پیش از به وجود آمدن سلسلههای پادشاهی مشهور ایران مانند ساسانیان اهمیت ویژهای داشته است. دلیل این اهمیت فراوان نیز موقعیت مکانی استراتژیک و ارتباطی این شهر است. همین موضوع نیز باعث شده بناهای تاریخی ارزشمندی در این شهر بنا شود.
جزو اولین مسجدهای ایران و از قدیمیترین بناهای این شهر است که ارزش تاریخی بسیار زیادی دارد.
مسجد جامع ساوه، بنای آجری با گچ بری های زیبا است که در قرون اولیه اسلامی ساخته شده است - عکس از تسنیم
بهترین زمان برای دیدن مسجد جامع ساوه
اگر به میوههای زمستانی علاقه داشته باشید، حتماً نام انار ساوه را شنیدهاید. ساوه به انارهای سرخ و ملس مشهور است. عجیب نیست که لقب شهر یاقوت سرخ به ساوه دادهاند. پس بهتر است در سفر به ساوه از انارهای آن غافل نشوید. ساوه شهری است نیمه بیابانی که تابستانهای گرم و خشکی دارد و زمستانهایش نیز نسبتاً سرد است. برای اینکه هم از آب و هوای شهر لذت ببرید و هم بتوانید از جاذبههای تاریخی بی شمار این شهر مانند مسجد جامع ساوه دیدن کنید، بهترین زمان اوایل بهار و یا اواسط پاییز است. به عبارتی اوایل ماه اردیبهشت و یا آبان شما شهر ساوه را در بهترین حالت خودش میبینید.
توصیه ما به شما برای سفر به ساوه فصل پاییز است. پاییزی که شهر ساوه را پر از رنگهای گرم نارنجی و زرد و قرمز میکند. از این گذشته چه لذتی بالاتر از خوردن انار نوبرانه ساوه وجود دارد که سفر شما را تکمیل کند؟ پس تردید نکنید و پاییز بعدی حتماً چند روزی را برای سفر به ساوه و دیدن مسجد جامع ساوه اختصاص دهید.
آدرس و راههای دسترسی به مسجد جامع ساوه
آدرس: استان مرکزی، ساوه، خیابان سلمان ساوجی، سلمان ساوجی 18
مسجد جامع ساوه در یکی از جنوبیترین خیابانهای شهر ساوه قرار دارد. به لطف بزرگراهی که از سمت شرق این مسجد میگذرد دسترسی به آن نیز ساده است. البته که با توجه به اینکه این مسجد بین سه بولوار اصلی شهر قرار گرفته راههای زیادی برای رسیدن به آن وجود دارد. در ادامه راههایی که به مسجد جامع ساوه منتهی میشود را شرح میدهیم.
مسیر میدان عاشورا: اگر داخل شهر هستید، بهترین مسیر برای دسترسی به مسجد جامع ساوه میدان عاشورا است. زیرا از هر نقطهای از شهر میتوانید به این میدان دسترسی داشته باشید. بولوار قائم، بولوار ولیعصر شرقی و خیابان سلمان ساوجی که مسجد در آن واقع شده به این میدان راه دارند. کافی است پس از رسیدن به میدان مسیر خیابان ساوجی را ادامه دهید. مسجد جامع ساوه جنب سلمان ساوجی 18 قرار دارد.
مسیر بولوار شجاعی: بولوار شجاعی بین دو میدان سرداران و میدان خلیج فارس قرار گرفته. شما میتوانید از بولوارهای طالقانی، سلمان فارسی و سازمان آب به این میدان برسید و وارد بولوار شجاعی شوید. این بولوار را تا میدان سرداران بروید و دور بزنید. اولین بریدگی شما را وارد خیابان سلمان ساوجی میکند.
بولوار سید اسحاق(ع): بولوار سید اسحاق برای مسافرانی که قصد ورود به ساوه را ندارند انتخاب خوبی است. جادههای اصلی اطراف شهر به این بولوار دسترسی دارند. در این بولوار خود را به میدان سرداران برسانید و از طریق بولوار شجاعی وارد خیابان سلمان ساوجی شوید.
هزینه بلیط و ساعات دسترسی
هزینه بلیط: برای بازدید از مسجد جامع ساوه نیازی به پرداخت ورودی نیست. بازدید از این مسجد برای همه رایگان است.
ساعات دسترسی : هر روز هفته از ساعت 8 الی 18
قسمتی از مسجد جامع ساوه تبدیل به موزه شده و آثار یافت شده در مناطق اطراف ساوه در آن به نمایش داده می شود. در این موزه کتیبه های تاریخی با ارزشی نیز به چشم می خورند.
دانستنیهای قبل از دیدن مسجد جامع ساوه
از نکات جالب در مورد مسجد جامع ساوه که توجه هر تاریخ شناسی را به خود جلب میکند این است که با وجود سالها مطالعاتی که بر روی این مسجد انجام شده هنوز باستان شناسان تاریخ دقیقی برای ساخت این مسجد عنوان نکردهاند. اما حدث و گمانها میگویند با توجه به کتیبههای قدیمی کشف شده در این مکان، مسجد جامع ساوه بیش از 1000 سال قدمت دارد.
مسجد جامع ساوه نیز مانند بسیاری از مساجد تاریخی ایران، بر روی آتشکدهها بنا شده است. وجود دو ساختمان خشتی و گلی به شکل بعلاوه به صورت متقاطع این موضوع را اثبات میکند.
قسمت جنوبی مسجد جامع ساوه از یک صحن بزرگ و یک گنبد نیز تشکیل شده است. این گنبدخانه قدیمیترین بخش مسجد است که در سده 4 و 5 هجری ساخته شده. قطر گنبد 14 و ارتفاع آن 17 متر میباشد. قسمت انتهایی این گنبد نیز 4 متر ارتفاع دارد. کاشی کاریها و تزئینات ظریف گنبدخانه، از جذابترین قسمتهای این مسجد است.
به اعتقاد افراد محلی و برخی از محققان، مسجد جامع ساوه دارای چهار محراب بوده که هرکدام از آنها متعلق به دورههای مختلف پادشاهی بوده است. اما یکی از آنها دزدیده شده است.
دیگر بخشهای مهم مسجد جامع ساوه مناره، دو ایوان و شبستانهای متعدد هستند که هرکدام شگفتیهای خاص خود را دارند. مناره مسجد در سده 6 هجری ساخته شده است و ایوانها متعلق به سده 8 هستند. هرچند به دلیل تغییرات زیاد این بنا در طول تاریخ ساختار اولیه آنها از بین رفته اما بازهم تک تک سازههای این بنا دیدنی هستند.
بسیاری از محققان معتقدند که مناره مسجد جامع ساوه قدیمیتر از خود مسجد است و قبل از مسجد به صورت جداگانه ساخته شده است.
دو ایوان مسجد جامع ساوه در قسمت جنوبی و غربی وجود دارد. ایوان جنوبی به ایوان استاد و ایوان غربی به ایوان شاگرد مشهور است. دلیل آن نیز ساخته شدن این دو ایوان توسط یک استاد معمار و شاگرد آن است.
مسجد جامع ساوه نیز مانند دیگر بناهای این شهر در زمان حمله مقولان در آتش سوخت و بخش اعظم آن از بین رفت. در این آسیب عظیم به طور کلی بخش کتابخانه و کتبیه های این مسجد که آثار ارزشمندی در خود داشت از بین رفت.
مسجد جامع ساوه قبل در خلال حکومت ساسانیان ساخته شده و پس از آن در دوران سلجوقیان و صفویان بازسازی شد.
راهنمای بازدید از مسجد جامع ساوه
مسجد جامع ساوه نه تنها از لحاظ تاریخی بلکه از لحاظ هنر معماری نیز ارزش بسیار زیادی دارد. وجود چنین بنایی باعث میشود صاحب نظران حوزه معماری بتوانند چکیدهای ارزشمند از سالها تجربه معماران برجسته کشورمان را در یک مجموعه ببینند و از آن نکات قابل توجهی استخراج کنند. اما از نکات تخصصی این بنا که بگذریم، سازه مسجد جامع ساوه خود به تنهایی آنقدر خاص، پر از جزئیات و رمز آلود است که شما را در همان نگاه اول به سمت خودش میکشاند.
بازدید از مسجد جامع ساوه اصلاً پیچیده نیست. زیرا همه چیز در این بنا منظم و منسجم طراحی شده است. شما میتوانید به راحتی در مدت حدود 2 ساعت از تمامی بخشهای این بنا دیدن کنید. اما پیشنهاد ما این است که برخی از بخشها را در اولویت قرار دهید.
در بدو ورود به مسجد جامع ساوه اولین چیزی که چشمانتان به آن قفل میشود، گنبدخانه مسجد است. گنبدی فیروزهای با کاشی کاریهای ظریف و متون عربی و کوفی زیبا. این گنبد در سده چهار هجری ساخته شده و تقریباً هم سن مسجد است.
پس از گنبد به سراغ مناره مسجد بروید، این مناره قدمتی بیش از مسجد دارد! اگر به نظرتان گنبد کج به نظر میرسد تعجب نکنید. این تغییر زاویه به دلیل سیل محیبی است که در گذشته در این منطقه رخ داده و باعث شده مناره شکل عمودی خود را از دست بدهد.
مجموعه کتیبهها دیگر بخش جذاب مسجد جامع ساوه است. در این مجموعه کتیبههایی متعلق به 1000 سال پیش وجود دارد که دیدن آنها شما را متحیر میکند.
در نهایت به سراغ شبستانها و ایوانهای مسجد بروید که هرکدام به نوبه خود زیبا و دیدنی هستند. پس از اتمام این بازدید میتوانید خود را به صرف یک آش انار در یکی از رستورانهای اطراف مسجد مهمان کنید.