معبد خورهه، به عنوان آثار ملی تاریخی ایران به ثبت رسیده است. این معبد در استان مرکزی و در نزدیکی شهرستان محلات و روستایی به نام خورهه قرار دارد. این بنای باستانی و تاریخی، نخستین بار توسط ناصرالدین شاه قاجار مورد کاوش قرار گرفت. در کتاب اوستا از واژه خورهه به محل برآمدن خورشید یاد شده و این تعبیر زیبا را میتوان از درخشش پرتوهای خورشید در میان ستونهای سر به فلک کشیدهاش، تماشا کرد. در این مطلب میخواهیم درباره این معبد باستانی و ویژگیهایش برایتان بگوییم. اگر به آثار باستانی و مکانهای تاریخی علاقه دارید با
اسمارتیز همراه باشید.
شاید اینها را هم بپسندید!
تاریخچه و پیشینه معبد خورهه
این بنای تاریخی در منطقه پشت گدار قرار دارد و از شمال به رشته کوههای هفتادقله و از جنوب به رشته کوههای یخچال مرتبط میشود و تا شهر محلات به میزان 48 کیلومتر مسافت دارد. محوطه تاریخی خورهه از آثار باستانی به جا مانده از روزگار اشکانی، ساسانی، اسلامی و سلجوقیست و 3000 مترمربع وسعت دارد. این بنا با آثاری چون
تخت جمشید از نظر نقشبندی تفاوت دارد و از پایه ستون به طرف بالا به شکل مخروط ناقص باریک ساخته شده و سطح مخروطها حلزونیست. تا سال 378 هجری قمری، از بنای خورهه چهارستون پابرجا بوده که دوتای آن به مرور تخریب شده است. پایههای این ستونها به سبک شرقی و بسیار برآمده است. در کاوش و حفاری تابستان سال 1955 میلادی، در این محل تعدادی سفال متعلق به دوره سلوکیان کشف شد.
ساختمان خورهه در واقع مرکب از 3 بنای مربوط به هم است؛ ساختمان اصلی بنای جنوبی با ستونها، اتاقها و صحن حیاط ساختمان شمالی که از قسمت جنوب به بنای اصلی متصل میشود. این قسمت اتاقها و راهرویی را تشکیل میدهد و دارای اتاق مربع شکل بزرگیست که حیاط پشتی به حساب میآید. بنای غربی آن شامل تعدادی اتاق و یک تالار است. در سال 1384 نیز باستان شناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مرحله ششم کاوشهای جنوبشرقی محوطه باستانی خورهه به وسعت 600 مترمربع را انجام دادند. در سال 1389 عملیات اجرایی ساماندهی معبد تاریخی خورهه به اجرا درآمد. در این مرحله خواناسازی خطوط پلان، شیببندی به منظور هدایت آبهای سطحی و پیادهرو با آجرفرش انجام شد و سرانجام عملیات بازسازی 2 ستون باقیمانده معبد خورهه با انجام مهار آسیبهای شیمیایی و انحراف و همینطور زدودن سنگها، صورت گرفت.
سرستون معبد خورهه
بهترین زمان رفتن به معبد خورهه
محوطه تاریخی خورهه از مهمترین آثار باستانی ایران است که گردشگران و علاقهمندان به تاریخ باستانی و معماری را به سمت خود جذب کرده و بازدید از این آثار ملی و باستانی در تمام ایام سال میسر است. بهترین زمان رفتن و بازدید از این آثار باستانی و گشت و گذار در آنجا در فصل بهار میتواند باشد چون در نزدیکی محلات قرار دارد و آب و هوای آنجا در فصل بهار بسیار دلانگیز است. یعنی شما میتوانید هم از معبد تاریخی و کهن خورهه بازدید کنید و هم به محلات که روایتی از تاریخ کهنسال ایران زمین است، بروید و با فرهنگ و آثار باستانی و مکانهای گردشگری آن آشنا شوید و از دیدن آنها لذت ببرید. محلات سالانه گردشگران زیادی را به سوی خود جذب میکند اما معبد خورهه با اینکه شهرتی جهانی دارد و برخی از توریستها که از این محوطه بازدید میکنند، برای عده زیادی ناشناخته است و دلیل آن نداشتن بودجه و رسیدگی نکردن به این مکان تاریخی و تبلیغ نکردن برای آن است. بهترین راه حل میتواند تبلیغات گستردهای باشد تا آنهایی که به محلات و چشمههای آبگرم آن سر میزنند، به معبد خورهه که در 48 کیلومتری آن قرار دارد نیز بیایند و این آثار تاریخی کهن که عظمت زیادی دارد را از نزدیک ببینند.
عکسی قدیمی از معبد خورهه
راههای دسترسی به معبد خورهه
آدرس: استان مرکزی، 48 کیلومتری شمال شرق محلات، مجاور روستای خورهه
معبد خورهه در دشت خورهه و مجاور روستای خورهه در استان مرکزی قرار دارد. راههای دسترسی به ستونهای خورهه، ابتدا محلات سپس جاده محلات به آبگرم و بعد جاده آسفالت شده خورهه است که حدود 20 کیلومتر طول دارد. همچنین در جاده قم به اصفهان، نرسیده به شهر دلیجان و در 70 کیلومتری قم، روستای دودهک قرار دارد که حدود 12 کیلومتر با خورهه فاصله دارد. در اصل به دلیل اینکه این معبد در نزدیکی محلات و در مجاور روستای خورهه قرار دارد، بهترین راه دسترسی به این مکان تاریخی از طریق محلات است. در واقع شما میتوانید برای بازدید از این معبد، اگر با تور آمدهاید برای اقامت در محلات به هتل بروید و بعد با آرامش و خیال راحت به اطراف محلات که شامل روستای خورهه نیز میشود، بروید و از این معبد نیز دیدن کنید. آمدن با تور یا افرادی که چندین بار به آنجا رفتهاند و تجربه دارند، باعث میشود اطلاعات خوبی کسب کنید و در طول مسیر و حین بازدید از این آثار نیز وقتتان تلف نشود.
هزینه و ساعات دسترسی
بهای ورودی معبد خورهه رایگان است. ساعات دسترسی به معبد خورهه 24 ساعته صورت میگیرد یعنی محدودیت زمانی ندارد، ولی در اصل اگر بخواهید به خوبی همه جا را بگردید و با دقت تماشا کنید و عکس بگیرید، بهتر است قبل از غروب آفتاب به آنجا بروید. رایگان بودن بازدید از معبد خورهه و جاذبهی نزدیک به آن، میتواند فرصت خوبی برای کاهش هزینههای سفر خود باشد. علاوه بر آن، اقامتگاههای محلات، چه آنهایی که هتل و مسافرخانه هستند و چه اقامتگاههای بومگردی دیگر، قیمت کمتری نسبت به شهرهای مجاور و همسایه دارند که باز هم در هزینههای شما صرفه جویی میکند.
معبد خورهه هنوز با مرمت کامل فاصل زیادی دارد
دانستنیهایی درمورد معبد خورهه
- نخستین کاوش علمی در این مکان در سال 1335 از سوی مهندس حاکمی و پس از آن
با وقفهای 20 ساله در سالهای 1355، 1375 و 1379 مجددا از سوی دکتر رهبر
صورت گرفت.
- خورهه در اوستا به مفهوم محل برآمدن خورشید و همچنین به معنی منطقه ییلاقی آمده است.
- معبد خورهه به عنوان یک اثر باستانی تاریخی، جذابیتهای زیادی برای مسافران داخلی و خارجی دارد.
- قدمت معبد خورهه به زمان دوره سلوکیان برمیگردد و از سال 1310 در میان آثار ملی ایران ثبت شد.
- محوطه تاریخی خورهه 3000 مترمربع مساحت دارد که از یک بنای کاخ شامل بخش درونی، اتاقهای متعدد و محوطه بیرونی تشکیل میشود.
- کاوش در منطقه تاریخی خورهه برای اولین بار در دوره ناصرالدین شاه قاجار انجام شد.
- معبد خورهه جذابیت ویژهای برای تاریخ شناسان و علاقهمندان به آثار باستانی دارد.
- طی اکتشافات صورت گرفته در این مکان تاریخی تاکنون بقایای اشیای سفالی
متعلق به دوره اشکانیان و ساسانیان که پیهسوز سفالی، کوزه دست ساز، قطعه
سنگهای تزئینی و همچنین هفت اسکلت انسان بوده، کشف شده است.
بقایای به جا مانده از معبد خورهه
راهنمای رفتن به معبد خورهه
تحقیقات باستانشناسی روی این بنای تاریخی نشان میدهد که این بنا نه یک معبد و نه یک آتشکده، بلکه یک کاخ اختصاصی بوده که در قرون اول قبل از میلاد ساخته شده و تا پایان دوره اشکانی حیات داشته است. تحقیقات در منطقه تاریخی خورهه نشان داده است که این مکان باستانی در عصر ایلخانان نیز به گورستانی تبدیل شده که اسکلتهای به دست آمده از منطقه چنین نظریهای را اثبات میکند. با اینکه قسمت زیادی از این اثر تاریخی تخریب شده ولی همچنان برای تاریخ شناسان جهان جذابیتی خاص دارد، به همین دلیل تاریخ شناسان زیادی به این معبد سر میزنند. با وجود قدمت و اهمیت چنین آثار تاریخی مهمی در کشور، همچنان شاهد بیتوجهیهایی هستیم که باعث تخریب و از بین رفتن بیشتر این آثار میشود. هنوز برنامه درست و مشخصی برای نگهداری و مرمت این معبد ایجاد نشده و احتمال این وجود دارد که در دهههای آینده اثری از این مکان تاریخی نبینیم.
خورهه میتواند راوی سرگذشت پیشینیان و نیاکان ما باشد و یقینا بازدید از آن برای تمامی ایران دوستان و اهالی سفر، جذاب و دیدنی خواهد بود. سفر رفتن را میتوانید در برنامه تعطیلات نوروز یا تابستان خود بگنجانید و محلات نیز میتواند در میان مقاصد گردشگری شما باشد. جالب است بدانید این بیمهریها نسبت به خورهه، تنها شامل معبد و روستا نمیشود و محلات نیز هنوز، آنچنان که باید در بین مسافران شناخته شده نیست. اگر به دنبال سفری جذاب و به یاد ماندنی هستید، قطعاً میتوانید تجربیات فراوانی را از دیدن محلات و خورهه کسب کنید.