باغ دولت آباد یزد

• باغ دولت‌ آباد یزد در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است و شهرتی جهانی دارد.
• باغ دولت‌آباد یزد را محمد تقی خان بافقی، حاکم وقت یزد در اواخر دوره‌ی افشاریه بنا کرد.
• بلندترین بادگیر جهان، به ارتفاع 33.8 متر، در باغ دولت‌آباد یزد است.
• بادگیر باغ دولت آباد از نوع هشت تنبوشه است.
• کریم خان زند، مدت‌ها، در این باغ اقامت می‌کرد.
• باغ دولت‌آباد یزد سال‌های زیادی متروکه بود تا این‌که در سال 1348، مرمت شد.
• در ساختِ بنای این باغ، از سنگ مرمر مراغه استفاده شده، در حالی‌که در آن زمان، سنگ مرمر یزد بسیار مرغوب و مشهور بوده. کسی نمی‌داند چرا از سنگ مرمر یزد برای آن استفاده نشده است.
• برای تامینِ آبِ باغ دولت‌آباد قناتی 65 متری حفر کردند که همواره آب باغ را از شهرستان مهریز تامین می‌کند.

ایران باغ‌های شگفت‌انگیز بسیاری دارد که 9 باغ آن در یونسکو ثبت شده‌اند و شهرت جهانی دارد؛ این 9 باغ عبارتند از باغ پاسارگاد شیراز، باغ ارم شیراز ، باغ چهل ستون اصفهان، باغ فین کاشان، باغ  ماهان کرمان، باغ  اکبریه بیرجند، باغ دولت آباد یزد، باغ پهلوان پور مهریز یزد و باغ عباس آباد بهشهر. همان‌طور که دیدید، باغ دولت‌آباد یزد هم در یونسکو ثبت شده است. این باغ 6.4 هکتار وسعت دارد و در آن، انواع درختان میوه، مانند انار، گیلاس و انگور، درختان صد ساله‌ی توت، کاج و گل‌های خوشبو و خوشرنگ دیده می‌شود. همه‌ی عناصر این باغ قرینه هستند و درختان آن نیز با نظم و ترتیب خاصی کاشته شده‌اند. برای ورود به باغ دولت‌آباد، از هشتی زیبایی با معماری شگفت‌انگیز گذر خواهید کرد. وارد باغ که شوید، بادگیری بلند توجه‌تان را به خود جلب خواهد کرد که در واقع، بلندترین بادگیر خشتی جهان است. از میان باغ و از کنار جوی آب جاری در این باغ که بگذرید، به این بادگیر خواهید رسید. باغ دولت آباد از دو بخش اندرونی و بیرونی (جلو خان) تشکیل شده که بادگیر هشت ضلعی و اقامتگاه زمستانی در قسمت اندرونی و بهشت آیین در قسمت بیرونی قرار گرفته‌اند. اطراف باغ دولت‌ آباد دیوار بلندی کشیده شده است که یک برج دیده‌بانی هم دارد.

ساختمان هشتی باغ دولت آباد ساختمانِ اصلی باغ است که در انتهای محور اصلی باغ واقع شده است. این ساختمان زیبا به سبک معماری ایرانی بنا شده است و جلوی آن نیز استخری بزرگ با فواره‌های فراوان قرار دارد. استخر جلوی این عمارت نقش کولر آبی را دارد و باعث می‌شود داخل عمارت همواره خنک بماند. به دلیل همین هوای خنک، آن را بادگیر تابستانه هم می‌نامند. در ضمن، می‌توانید بازتابِ کاملِ این بادگیر بلند را در این استخر بزرگ مشاهده کنید. برای ورود به عمارتِ هشتی از درِ زیبایی گذر خواهید کرد که به ظرافت و هنرمندی تمام، کنده‌کاری شده است. ساختمان هشتی باغ دولت آباد دو طبقه دارد و به هشت ضلعی شبیه است. این دو طبقه از سه شاه نشین، حوض‌خانه‌ای با حوض مرمر، اتاقک بادگیر، هشتی و دو اتاق پستو تشکیل شده‌اند. سیم‌گل و دم‌گیر گچی از عناصر اصلی معماری یزد هستند که به هنرمندانه‌ترین شکل، در تزئینِ سقفِ این بنا هم به کار رفته‌اند. کادربندی سقفِ عمارتِ هشتی اثر استاد علی اکبر آخوند است. در این عمارت، از در ارسی و شیشه‌های رنگی هم استفاده شده؛ گذرِ نور از این شیشه‌های رنگی و بازتابِ آن در فضای داخل عمارت بسیار تماشایی است. طبقه‌ی بالای عمارت هشتی باغ دولت آباد، ایوان بزرگی دارد که می‌توانید در آن بایستید و کلِ منظره‌ی باغ را تماشا کنید. بادگیر باغ دولت آباد روی هشتی قرار دارد و نمادِ این باغ است. ارتفاع بادگیر باغ دولت آباد 33.8 متر است و همانطور که گفتیم، بلندترین بادگیر خشتی در جهان است. زیر این بادگیر هشت‌ضلعی یک حوض قرار دارد؛ ترکیبِ باد بادگیر با آبِ این حوض ساختمان هشتی را خنک می‌کند. در اکثر اتاق‌های این عمارت، حوض کوچکی هم وجود دارد که در گذشته، پر آب بوده و ماهی‌های کوچک و رنگارنگ نیز در آن‌ها شنا می‌کردند.

در غربِ عمارت هشتی، تالار مجلل طنبی قرار دارد که در قسمتِ بالای آن، بادگیر مربعی شکلی واقع شده است. تالار طنبی به حیاط عمارت و محوطه‌ی زیر بادگیر نیز راه دارد.

اقامتگاه زمستانی باغ دولت‌ آباد هم در اندرونی و درست روبه‌روی ساختمان هشتی قرار دارد. این ساختمان رو به تابش جنوبی قرار گرفته و در اطرافِ آن، درختان زیبای گیلاس و انار گیاه شبدر دیده می‌شود. اقامتگاه زمستانی باغ دولت‌ آباد مرز بین اندرونی و بیرونی باغ دولت‌آباد است. متاسفانه، قسمت‌های زیادی از این بنا ویران شده است.

حالا به قسمت بیرونی (جلو خان) باغ می‌رسیم. در قسمت شمال باغ، بهشت آیین باغ دولت آباد قرار دارد که در گذشته، کاروان‌ها در آن مستقر می‌شدند و همچنین، جشن‌های حکومتی و مراسم ورزشی در آن برگزار می‌شده. در این قسمت، حوض مستطیلی بزرگی هم قرار دارد. عمارت سردر ساختمانِ اصلی بهشت آیین است و دو طبقه دارد. در باغ دولت آباد یزد، به جز این‌ها، حرمسرا، مطبخ، اتاق‌های خدمه، چند اصطبل‌ (زمستانی و تابستانی)، درشکه خانه، برج دیده بانی، آب انبار عمومی و خصوصی، ساختمان‌های تالارآیینه، تهرانی، دو بازارچه و دو برج دیدبانی وجود دارد.
باغ دولت‌ آباد در هر ساعت از شبانه‌روز زیبایی‌های خاص خودش را دارد. روزها، وقتی هنوز خورشید در آسمان است، می‌توانید از تماشای نور رنگارنگی که در عمارت هشتی می‌تابد لذت ببرید. باغ دولت‌ آباد در شب فضایی شگفت‌انگیز دارد. شب‌ها، فانوس‌های آویخته از درختان بلندِ باغ دولت‌‌آباد روشن می‌شوند و فضایی بی‌نظیر را به باغ می‌بخشند.
اگر دوست داشتید در این باغ چیزی میل کنید، می‌توانید به کافه‌ی سنتی واقع در این باغ بروید. تخت‌های کافه باغ دولت آباد در محوطه‌‌ی باصفای باغ قرار گرفته‌اند و باالطبع، چشم‌اندازی زیبایی هم دارند. به جز این، در فضای داخل کافه- که قدیم‌ها، مطبخ باغ بوده- هم صندلی و تخت برای نشتن وجود دارد. در کافه‌ی باغ دولت‌ آباد، انواع غذاهای سنتی یزدی، مثل آش شولی، انواع فست فود و همچنین، انواع دمنوش‌ها و خوراکی‌ها، سرو می‌شود.
اگر هم خواستید برای عزیزان‌تان، سوغاتی یزد بخرید، می‌توانید سری به مغازه‌های صنایع دستی این باغ بزنید. در این مغازه‌ها که در همان ابتدای ورودی باغ قرار دارند، انواع ترمه و ظروف سفالی فروخته می‌شود.