کرونا چقدر به صنعت گردشگری جهان ضربه زده؟

ویروس کووید 19 یا همان کروناویروس، صنعت جهانگردی را ضربه‌فنی کرد. تا جایی که تقریبا در سرتاسر دنیا کسی به قصد تفریح سفر نمی‌رود. در نتیجه افراد زیادی در این صنعت شغل‌های خود را از دست داده‌اند و آینده روشنی را پیش‌روی خود نمی‌بینند. خیلی‌ها از جمله ماهایی که در این بخش فعالیت می‌کنیم، نگران هستیم. برای همین در ادامه نگاهی به گستردگی ضررهای کرونا در صنعت جهانگردی خواهیم داشت تا ببینیم چه کورسوی امیدی در پیش‌روی گردشگری جهان است.

صنعتی را سراغ نداریم که همه‌گیری ویروس کرونا به آن ضربه نزده باشد، اما انصافاً باید اعتراف کرد بخش‌های کمی هستند که به اندازه گردشگری و جهانگردی از شیوع کرونا صدمه دیده باشند. انقلاب فناوری، انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک‌تر کرده و مسافرت را به تفریحی راحت و کم‌هزینه‌ تبدیل کرده است. این انقلاب شرایط را برای چیزی حدود 1 میلیارد مسافرت در سرتاسر دنیا در بازه زمانی یک‌ساله مهیا کرد اما این روزها بخت با صنعت جهانگردی یار نیست و مسافرین ترجیح می‌دهند به جای مسافرت، در منازل خود پناه بگیرند و جان خود را از ویروس کرونا نجات دهند.

از طرف دیگر بررسی سریع آسیب‌های کرونا به صنعت جهانگردی کار ساده‌‌ای نیست چرا که آمار و ارقام ضررهای شرکت‌های گردشگری همراه با گسترش این ویروس در قسمت‌های مختلف دنیا تغییر می‌کند. به این ترتیب اگر همه‌گیری کرونا در چندین ماه آینده ادامه پیدا کند، «شورای جهانی مسافرت و گردشگری» (world travel and tourism council) به عنوان گروه مسافرتی که نماینده بیشتر شرکت‌های جهانی گردشگری است، برآورد می‌کند که نزدیک به 75 میلیون شغل در این صنعت از بین می‌رود و با ضرری 2.1 تریلیارد دلاری در این صنعت روبرو خواهیم شد. این ضررها هر روز افزایش پیدا می‌کند و گفته می‌شود که از دوم آوریل 2020، شرکت هواپیمایی «بریتیش اِیرویِز»‌ (British Airways)، 36 هزار نفر از کارمندان خود را معلق کرده است.

«گلوریا گوئِوارا» (Gloria Guevara)، رئیس و مدیرعامل شورای جهانی مسافرت و گردشگری در حال مذاکره با دولت‌های مختلف برای دریافت پشتیبانی از صنعت گردشگری است، به گفته وی شغل‌های بالقوه‌ای که بر اثر ویروس کرونا در این صنعت از بین رفته، نگرانی‌ جدی را در ابعاد گسترده برای میلیون‌ها خانواده در سرتاسر دنیا به دنبال داشته است.

صنعت گردشگری آمریکا نیز از آسیب‌های کرونا در امان نبوده و ضررهای جدی را در این صنعت شاهد هستیم. «انجمن گردشگری آمریکا» (U.S Travel Accociation)، پیش‌بینی می‌کند صنعت گردشگری این کشور در ماه می نزدیک 4.6 میلیون نفر را از دست داده و این افراد بیکار و خانه‌نشین شده‌اند. انتظار می‌رود که این آمار در ماه‌های آینده افزایش پیدا کند. کاهش گردشگر در ابعاد جهانی دلیل رکود صنعت گردشگری آمریکا شناخته می‌شود و هتل‌های شهر لس‌وگاس واقع در نوادا هم این روزها خالی و بدون گردشگر است.

در تاریخ 29 مارس، در پی تلاشی برای جلوگیری از شیوع کرونا در آمریکا، دونالد ترامپ، محدودیت‌های ملی را برای مسافرت، کار و گردهمایی‌های بیشتر از 10 نفر را به مدت یک ماه دیگر تمدید کرد و انتظار می‌رود این محدودیت‌ها دست‌کم تا ماه ژوئن سال میلادی جاری ادامه پیدا کند. به این ترتیب بهار امسال برخلاف‌ سال‌‌های دیگر که مسافرت‌ها به اوج می‌رسد، خبری از مسافرت نخواهد بود. در فصل تابستان نیز وضعیت بهبودی نخواهد داشت و رکود چشمگیری را در مسافرت‌های تابستانی شاهد خواهیم بود.

«راجر داو» (Roger Dow)، مدیر عامل انجمن گردشگری آمریکا مدعی است که تأثیر کرونا حدود 6 تا 7 برابر بیشتر از فاجعه 11 سپتامبر است. صنعت گردشگری آمریکا چیزی حدود 15.8 تریلیارد دلار سودآوری داشت و در شرایط فعلی باید راه چاره‌ای برای 15.8 میلیون نفر افراد فعال در این صنعت در آمریکا پیدا کرد. خطر به اندازه‌ای است که کنگره آمریکا، قانونی را برای اختصاص 2 تریلیارد دلار برای پشتیبانی از شاغلینِ صنعت گردشگری در شرکت‌های کوچک و بزرگ مسافرتی این کشور وضع کرد. با این حساب این پرسش پیش می‌آید که آیا بسته حمایتی دولت آمریکا،‌ برای نجات صنعتی که به سمت رکود پیش می‌رود، کفایت می‌کند و این بسته حمایتی چه فایده‌ای برای مسافران دارد؟

بیشتر شرکت‌های فعال در حوزه گردشگری، پیش‌بینی چنین خطری را نمی‌کردند و برنامه‌های این شرکت‌ها به گونه‌ای تنظیم شده بود که آسیبی در کمین صنعت گردشگری وجود ندارد. انصافاً هم باید به این شرکت‌ها حق داد چرا که از صنعتی با گردش مالی 8 تریلیون دلار در سال صحبت می‌‌کنیم که دائم با افزایش تقاضای مسافرت از جانب گردشگران روبرو بود.

«انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی» (International Air Transport Association)، برآورد کرده که درآمد مسافرت‌های هوایی در ابعاد جهانی در مقایسه با سال 2019، به مقدار 252 میلیارد دلار کاهش پیدا کند و با کم شدن 44 درصدی مسافرت‌های هوایی در سال 2020 روبرو باشیم.

به این ترتیب با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت به صورت میانگین، شرکت‌های حمل و نقل بین‌المللی آمریکایی مانند «دلتا» (Delta) و «یونایتد ایرلاین» (United Airlines)، کمتر از 2 ماه نقدینگی برای پوشش هزینه‌های ناشی از کرونا اندوخته بودند. این سکه روی دیگری نیز دارد و شرکت اپل که ید طولایی در فناوری‌های نوین دارد، به اندازه پوشش هزینه‌‌های 6 سال، اندوخته کنار گذاشته است.

لغو پروازهای مسافرتی باعث شده تا خطوط هواپیمایی با افزایش ضرر تا میزان 250 میلیارد دلار روبرو باشند. این آمار چیزی حدود 2 برابر بیشتر از آمار 113 بیلیون دلاری است که «انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی» چیزی نزدیک به 3 هفته پیش، قبل از بستن مرزها پیش‌بینی کرده بود.

«ایر لاینز فور آمریکا» (Airlines for America)، گروه تجاری که نماینده شرکت‌های بزرگی مانند «جت بلو» (Jet Blue)، «یو‌.‌پی‌.اس» و «فِدکس» (Fedex)، است، در گزارشی اعلام کرده که شرکت‌های عضو این گروه، 87 میلیارد دلار سود را در سال جاری مالی از دست خواهند داد، این قضیه باعث شده تا این شرکت‌ها از هم‌اکنون برای حل مشکلات مالی وام بگیرند.

خطوط هواپیمایی با کمک‌های مختلفی روبرو هستند، دولت فدرال آمریکا 425 میلیارد دلار برای صنایع آسیب‌پذیر اختصاص داده که از این مقدار 75 میلیارد در قالب وام اعطا می‌شود و 25 میلیارد دلار نیز کمک مستقیم خواهد بود. بیشتر این کمک‌ها مشروط هستند و شرکت‌ نباید با این کمک‌ها به انجام کارهای تجاری یا خرید سهام مشغول شوند. در‌واقع این کمک‌ها به شرکت‌هایی اختصاص می‌یابد که با کاهش نقدینگی روبرو هستند.

مساعدت دولت آمریکا با شرکت‌های گردشگری به دنبال وضع قانون 100 میلیون دلاری در یک هفته پیش آغاز شد، این قانون شرایطی را برای افزایش بیمه‌بیکاری، مرخصی استعلاجی، سبد‌کالا و کیت‌های رایگان آزمایش کرونا فراهم کرد. به گفته «راجر داو» بسته حمایتی دولت آمریکا اهمیت زیادی برای صنایع دارد و به بازیابی سریع‌تر صنعت گردشگری از اوضاع وخیم فعلی منجر خواهد شد. این مدیر ارشد مدعی است با اختصاص وام به شرکت‌های گردشگری کوچک، این شرکت‌ها قادر به ادامه کار خواهند بود. وام اضطراری برای شرکت‌های کوچک تا ماه ژوئن برقرار است و اگر شرکت‌ها به کمک این وام، حقوق کارمندان خود را پرداخت کنند، از بازپرداخت وام معاف خواهند بود.

از طرف دیگر هتل‌ها و مهمانسراها نیز به اندازه صنعت حمل‌و‌نقل گردشگری از آسیب‌های کرونا ضرر می‌کنند. برای نمونه شرکتی مانند «مَریوت» (Marriott)، نزدیک به 75 درصد از سودآوری خود را از دست داده و برای ادامه فعالیت نیازمند کمک‌های مالی دولت است. هتل‌ها و رستوران‌ها از وام 350 میلیارد دلاری بی‌بهره نخواهند بود و جدای از مالیات، چیزی نزدیک به 15 میلیارد دلار از این وام در اختصاص شرکت‌های هتل‌داری کوچک و رستوران‌ها قرار می‌گیرد.

کشتیرانی توریستی در بحران کرونا وضعیت مناسبی ندارد و مرکز کنترل بیماری و وزارت خارجه آمریکا تأکید ویژه‌ای دارد تا مردم این کشور از سفرهای تفریحی با کشتی‌ که به سفرهای «کروز» (Cruise) معروف است، برحذر باشند. این سازمان‌ها با انتشار توضیحات کاملی، دلایلی را برای افزایش خطر ابتلا به بیماری در مسافرت‌های کروز منتشر کرده‌اند.

این وضعیت باعث شده تا آثار مخرب کورنا بر وضعیت کشتیرانی توریستی و کروز در زمان بسیار کمی مشاهده شود. شرکت‌های کشتیرانی مسافرتی از ماه ژانویه نزدیک به 750 میلیون دلار درآمد از دست داده‌اند و سهام شرکت‌های مهمی مانند «بیگ فیش رویال کارائیبِن« (Big Fish Royal Caribbean)، «کارنیوال» (Carnival) و «نورویجِن» (Norwegian)، بین 60 تا 70 درصد کاهش داشته است. از طرف دیگر پیش‌بینی می‌شود که ضرر این شرکت‌ها در آینده نیز ادامه پیدا کند و به احتمال زیاد کشتیرانی تا ماه‌‌های جولای یا آگوست به تعویق بیافتد.

کشتیرانی کروز، برخلاف صنعت‌ هتل‌داری و خطوط‌ هواپیمایی، مستحق دریافت کمک 500 میلیارد دلاری دولت آمریکا نیستند، چرا که مقر اصلی این شرکت‌ها عموماً در نقاطی خارج از خاک آمریکا واقع شده و در گروه شرکت‌های تجاریِ آمریکایی قرار ندارند و با پرچم کشورهای دیگری در دریا حرکت می‌کنند. به این ترتیب این شرکت‌ها تقریباً هیچ مالیات فدرالی پرداخت نمی‌کنند و بیشتر قانون‌های آمریکا شامل حال آنها نمی‌شود.

«راس کلِین» (Ross Klein)، یکی از اعضای ارشد دانشگاه نیوفوند‌لَند (Newfoundland)، تحقیقات گسترده‌ای در زمینه آثار کرونا در صنعت کشتیرانی کروز انجام داده و مدعی است این موارد دست به دست هم داده تا صنعت کشتیرانی کروز در آینده‌ با مشکلات بیشتری روبرو شود، از طرف دیگر دولت‌ها نیز وسواس بیشتری به گزارش‌های بیماری در کشتی‌های کروز اختصاص خواهندداد و قوانین دست‌وپاگیر بیشتری برای جلوگیری از کرونا در کشتی‌های کروز وضع خواهد شد.

به رغم تمام بلاهایی که کرونا بر سر صنعت گردشگری آورده است، باز هم کورسوی امیدی برای این صنعت دیده می‌شود. چین، کشوری که کرونا از آنجا آغاز شد، نگاهی به آینده دارد و اکنون که همه‌گیری کرونا در چین تحت کنترل آمده، محدودیت‌های اعمال شده بر اثر کرونا برداشته شده است و نشانه‌هایی از بازیابی صنعت گردشگری را در چین مشاهده می‌کنیم.

برای نمونه به آمار هتل‌داری در چین می‌توان اشاره کرد که در اولین هفته ماه مارس، به مقدار 40 درصد افزایش داشته است. بنا به گزارشی که «بلومبرگ» (Bloomberg)، در این زمینه منتشر کرده، اوج روزانه پروازها به مقدار 230 درصد نسبت به ماه گذشته افزایش داشته است. «آرنه سورِنسون» (Arne Sorenson)، مدیرعامل شرکت «مَریوت»، نیز بر این باور است که بهبود‌های اولیه‌ای را در واحدهای این شرکت واقع در چین مشاهده می‌کند.

گستردگی گردشگری در داخل چین ابعاد بسیار وسیعی دارد و نزدیک به 5 میلیارد مسافرت داخلی سالانه در چین انجام می‌شود. بنا به نظرسنجی‌هایی که در این زمینه انجام شده است، صنعت مسافرت‌های داخلی چین در شش ماه آینده به میزان 70 درصد بهبود پیدا می‌کند. اما «دکتر ولف‌گانگ جورج ارلت» (Wolfgang Gearge Arlt)، مدیر سازمان تحقیقاتی جهانگردی برون‌مرزی چین (China Outbound Toutrism Research institue)، تأکید دارد که این بهبود را تنها در صنعت گردشگری داخلی چین شاهد خواهیم بود، چرا که دولت چین برای جلوگیری از همه‌گیری مجدد کرونا، سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را برای گردشگران خارجی اعمال می‌کند.

آمریکا نیز که به مرکز جدید همه‌گیری کرونا تبدیل شده است، رویکرد چین را در مقابله با کرونا دنبال نمی‌کند، اما باز هم «راجر داو» مدیر عامل انجمن گردشگری آمریکا،‌ به آینده امید دارد و مدعی است در بازه زمانی طولانی مدت، صنعت گردشگری دوباره روی پای خود خواهد ایستاد و کار و کاسبی این صنعت دوباره سکه می‌شود. به گفته وی، مردم حافظه کوتاهی دارند و مصیبت‌های کرونا را به سرعت فراموش خواهند کرد و پس از عبور از همه‌گیری کرونا، شاهد تمایل شدید علاقه‌مندانِ مسافرت به گشت و گذار خواهیم بود.