اگر بخواهیم از جاذبه‌های گردشگری و بسیار جالب شهر دزفول برایتان بگوییم،
آسیاب های آبی دزفول در میان بهترین‌هاست. این آسیاب‌ها از گذشته تا امروز باقی ماندهاند و جزو میراث فرهنگی ارزشمند شهرستان به حساب می‌آیند. هر چند که استان خوزستان جاذبه‌های توریستی بی‌شماری دارد اما اگر به دزفول آمدید، حتما سری هم به آسیابهای آبی شهر بزنید تا بیشتر به روشن‌اندیشی مردمان ایران زمین در زمان گذشته پی ببرید. قدمت این سازه‌ها به دوران ساسانی برمی‌گردد و امروزه بخشی از آن مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. با
اسمارتیز همراه باشید تا با آسیاب های آبی دزفول بیشتر آشنا شویم.
شاید این‌ها را هم بپسندید!
تاریخچه و پیشینه آسیاب های آبی دزفول
ایرانیان از دیرباز با ساخت سازه‌های سنتی، بسیاری از نیازهای روزمره‌شان را برطرف می‌کردند و هنوز هم آثاری از آن‌ها در دوران کنونی باقی ماندهاند. از این سازه‌های فوق‌العاده که هنر دست ایرانیان را نشان می‌دهد، آسیاب های آبی دزفول است که قدمتی 1000 ساله دارد و در رده آثار باستانی و تاریخی دزفول قرار دارد. برخی از افراد متخصص بر این باورند که اولین بار آسیابهای آبی را ایرانیان اختراع کرده‌اند اما هنوز هم منبع معتبری برای اثبات این ادعا در دست نیست. در گذشته خیلی از نیازهای غذایی مردم با همین آسیابهای آبی یا بادی تامین می‌شد و گذشتگانمان به خوبی از انرژی آب و باد استفاده می‌کرده‌اند. چیزی که امروزه کمتر اثری از آن می‌بینیم. اگر بخواهیم نگاه عمیق‌تری داشته باشیم، می‌توان گفت به جای استفاده از منابعی که رو به اتمام هستند، بهتر است دوباره، به تجهیزات و امکانات زمان قدیم روی بیاوریم و با استفاده از این منابع نامحدود کمکی هم به اقتصاد جامعه کرده باشیم. زمان‌های دور رسم بر این بود که در هر شهر و دیاری دارای قنات و چشمه، سر راه منابع آبی آسیاب می‌ساختند تا با کمک انرژی آب از این آسیاب‌ها در جهت خرد کردن غلات و تهیه آرد استفاده کنند. البته در دوران صفوی و قاجار آسیاب‌ها را گسترس دادند و پیشرفته‌تر شد.
از نکات بسیار جالب و مهم در رابطه با آسیاب های آبی دزفول این است که معماری اصیل ایرانی را به رخ جهانیان می‌کشد و همین مساله باعث متمایز بودن این اثر تاریخی می‌شود. بد نیست بدانید که مواد تشکیل دهنده آسیاب‌ها سنگ و کلوخ بودند، اما با مهارت و تدبیر معماران خبره و حاذق ایرانی به طرز شگفت‌آوری مقاوم شده‌اند. خوب است کمی هم درباره‌ی روش کار آن توضیح دهیم. در واقع اصلی‌ترین بخش آسیاب، تنوره است که به شکل مخروطی طراحی شده و از طریق روزنه باریکی که در آن ایجاد کرده‌اند با فشار آب چرخ‌های آسیاب را می‌چرخاند. سنگ‌های این سازه دایره‌ای شکل هستند که سنگ بالایی متحرک و سنگ پایینی ثابت است. غلات را به واسطه‌ی روزنه‌ای که در وسط این سنگ‌ها تعبیه شده به این قسمت وارد می‌کنند. حال با ساییده شدن دو سنگ بسیار مقاوم به یکدیگر، این غلات کاملا خرد می‌شوند.
در زمان قدیم معمولا هر آسیابی، چند کارگر با مسئولیت‌های متفاوت داشته است. مثلا مسئول حمل گندم، مسئول انتقال گندم تا کنار سنگ، مسئول سنگ آسیاب و همین‌طور شخصی هم برای جمع کردن آرد تولید شده، برای کار در آسیاب در نظر گرفته می‌شد. البته نگهبانی را هم مسئول پاسبانی و حفاظت در شب برای آسیاب‌ها موظف می‌کردند. امروزه بخشی از این آسیاب‌ها به دلیل طغیان رودخانه از دست رفته که تنها 20 حلقه بیشتر از آن‌ها باقی نمانده است. اما قسمت‌های به جای مانده مورد تعمیر و مرمت قرار گرفته‌اند. حتی سفره‌خانه‌هایی در کنار این سازه تاسیس شده که فضای خوبی برای تفریح در این مکان به‌وجود آورده و اینگونه لقب موزه آب را به مجوعه آسیاب‌ها نسبت داده‌اند. عمر این سازه حدودا به 1700 سال پیش برمی‌گردد که همزمان با آن، پل قدیم دزفول نیز ساخته شد.
.jpg)
جریان آب گاهاً اثر مخربی بر آسیاب های آبی دزفول می‌گذارد
بهترین زمان رفتن به آسیاب های آبی دزفول
آسیاب های آبی دزفول از جاذبه‌های ارزشمند و قدیمی استان خوزستان است و با وجود اینکه چیز خیلی زیادی از آن‌ها باقی نمانده، باز هم مورد توجه توریست‌های بسیاری‌ست. هر زمان که به دزفول بیایید و از این اثر تاریخی بازدید کنید برایتان جذابیت دارد و نیازی نیست خودتان را محدود به زمان خاصی بکنید. علی‌الخصوص اینکه استان خوزستان آب و هوای گرمی دارد و حتی در فصول سرد هم سفر به این منطقه زیاد اذیت‌کننده نیست. اما ممکن است در تابستان گرمای زیاد باعث شود از سفر لذت کافی نبرید. بهترین زمان ممکن که ما به شما توصیه می‌کنیم فصل بهار خواهد بود. زیرا بیشتر می‌توانید از آب و هوا طبیعت اطراف این سازه بهره‌مند شوید. البته به دلیل اینکه در دزفول میزان بارندگی بسیار کم می‌شود، ارتفاع آب در این آسیاب‌ها نیز تغییر چندانی نمی‌کند. در گذشته زمانی که کمبود آب و بارندگی پیش می‌آمد، حصیرهای مخصوصی را با سنگ پر می‌کردند و در مسیرهای خاصی قرار می‌دادند تا آب به سمت آسیاب‌ها روانه شود. به این طریق سطح آب بالا می‌آمد و گردش پره‌های سنگ‌ها به آسانی اتفاق می‌افتاد. این آسیاب‌ها در بافت قدیمی شهر قرار داشتند و امروزه یک آسیاب را بازسازی کرده‌اند تا شما با دیدن این اثر تاریخی به همان روزگار و حال و هوای قدیم بروید.
راههای دسترسی به آسیاب های آبی دزفول
برای آمدن به استان خوزستان و بازدید از آسیابهای آبی دزفول، راههای دسترسی متفاوتی پیش روی شماست و توصیه می‌کنیم این شهر را هم جزو برنامه‌های سفرتان قرار دهید. البته این آسیاب‌ها در زمان گذشته بسیار مورد استقبال مردم زمان خود بوده‌اند و امروزه نه تنها در دزفول بلکه در شهرهای دیگر کشور هم از آسیاب‌ها استفاده نمی‌شود. برای بازدید از آسیاب های آبی دزفول باید ابتدا به این شهرستان راهی شوید. اگر بخواهید با قطار به دزفول سفر کنید، دقت داشته باشید که ایستگاه مستقیمی در شهر وجود ندارد و باید در ایستگاه اندیمشک قطار را ترک کنید و از آن‌جا با اتومبیل ادامه مسیر را تا دزفول پیش بگیرید.
برای سفر با هواپیما هم باید ابتدا به اهواز رفته و سپس راهتان را تا مقصد دنبال کنید. همچنین امکان آمدن با اتوبوس و وسیله نقلیه شخصی هم تا اینجا برایتان فراهم است. وقتی به دزفول رسیدید باید به دنبال رودخانه دز باشید. این آسیابهای با شکوه در بخش‌های متفاوتی از رودخانه به چشم می‌خوردند. قسمتی از آن‌ها در 800 متری سد دزفول، قسمت دیگر در زیر پل جدید و بخش قدیمی‌تر هم در کنار پل قدیم دزفول ساخته شده است. امروزه فقط یک آسیاب از این مجموعه فعال است تا گردشگران شناخت بهتری از روند کار آن‌ها به دست آوردند.
.jpg)
بیشتر آسیاب‌ها امروزه تخریب شده‌اند
هزینه بلیط و ساعات دسترسی به آسیاب های آبی دزفول
خوشبختانه برای بازدید از آسیاب های آبی دزفول و تماشای معماری بی‌نظیر این اثر فرهنگی نیازی به پرداخت ورودی نیست و کاملا رایگان می‌توانید از هر سه بخش این آسیاب‌ها دیدن کنید. این آسیاب‌ها در مرکز دزفول واقع شده‌اند که می‌توانید به راحتی به قسمت‌های مختلف شهر دسترسی داشته باشید. اگر قصد دارید گشتی در شهر بزنید، از این آسیاب‌ها تا مکان دلخواهتان راه زیادی نخواهد بود. ممکن است بازدید از این اثر تاریخی 1 تا 2 ساعت زمان ببرد و قطعا ارزشش را دارد تا ساعاتی را برای تماشای هنر معماران ایرانی اختصاص دهید.
سفر به دزفول فرصت مناسبی را فراهم می‌کند تا از از نزدیک شاهد مکان‌هایی باشید که زمانی نان زیادی را برای سفره‌های مردم تامین کرده است. اگرچه امروزه این آسیاب‌ها از رونق افتاده‌اند و دیگر به جز تعداد انگشت شماری مشغول به کار نیستند اما نباید یادمان برود که این سازه‌ها نقش مهمی در رونق اقتصادی شهرها ایفا کرده‌اند. برای رفتن به آسیابهای آبی می‌توانید در هر ساعتی برای بازدید به این مکان بروید و محدودیت خاصی وجود ندارد. شاید دوست باشید که در تاریکی شب صدای جوش و خروش آب را بشنوید و برایتان لذت بخش باشد. بنابراین شب هم می‌تواند زمان خوبی برای دیدن آسیابهای قدیمی شهر به نظر برسد. اگر با اتومبیل شخصی‌تان به این منطقه می‌آیید نگران جای پارک نباشید زیرا در پارکینگ آسیابهای باستانی، در همان حوالی خیابان ساحلی که نزدیکی موزه آب واقع شده با پرداخت هزینه‌ای، امکان پارک ماشین مهیاست.
دانستنی‌هایی درباره آسیاب های آبی دزفول
- امروزه یک آسیاب از آسیاب های آبی دزفول را به کار انداخته‌اند تا گردشگران
بیشتری هم به منطقه جذب شوند و از نزدیک شاهد ساز و کار این آسیاب‌ها
باشند.
- این آسیاب‌ها جزو آثار فرهنگی و تاریخی کشور به شمار می‌آیند و هم‌اکنون در سازمان یونسکو نیز به عنوان اثر ملی ثبت شده‌اند.
- رستوران‌ها و کافی‌شاپ‌های متعددی در اطراف آسیابهای آبی ساخته شده که می‌تواند فرصت خوبی برای امتحان کردن غذاهای خوزستان باشد.
- قرار گرفتن این مجموعه تاریخی در مرکز شهر دسترسی راحتی برای رفتن به مراکز داخل شهر، مثلا بازار قدیم دزفول فراهم می‌کند.
- سبک و سیاق معماری به کار گرفته شده در ساخت آسیاب‌ها برگرفته از معماری بومی شهرستان دزفول بوده است.
- در گذشته تمام آسیاب‌ها تحت مالکیت شخصی بوده‌اند که در گویش محلی به این افراد لوینه می‌گفتند.
.jpg)
نمایی از آسیاب های آبی دزفول
راهنمای رفتن به آسیاب های آبی دزفول
آسیاب های آبی دزفول برای کسانی که به میراث فرهنگی و آثار تاریخی کشور اهمیت بسیاری قائلند، فرصت مناسبی را فراهم می‌کند تا به بازدید از این اثر قدیمی و کهن سرزمین‌مان بروند. شاید برای شما هم جالب باشد که بدانید در قدیم نان مردم چگونه تامین می‌شد و آرد را چگونه تولید می‌کردند. پس دوربین عکاسی‌تان را بردارید و راهی این دیار شوید. امروزه امکانات خاصی در اطراف آسیاب‌ها تدارک دیده‌اند تا شرایط رفاهی بهتری در اختیار مسافران و گردشگران این ناحیه قرار بگیرد و اهمیت گردشگری آن هم روز به روز بیشتر خواهد شد. حتی قسمتی از بناهای تخریب شده را به رستوران‌های سنتی و کافی‌شاپ تبدیل کرده‌اند که می‌توانید با صرف غذا یا نوشیدنی مورد علاقه‌تان ساعات خاطره‌انگیز و جالبی را برای خود و خانواده‌تان رقم بزنید. البته اگر غذاهای این رستوران‌ها باب طبعتان نبود این امکان فراهم است تا به رستوران‌های نزدیک آسیابهای باستانی مراجعه کنید که نزدیک‌ترینشان در فاصله کمی تا موزه آب قرار دارد. توصیه ما این است که وقت را هدر ندهید و هر چه زودتر عازم این سفر تفریحی به دزفول خوزستان شوید.
قصد سفر به دزفول را دارید؟ شاید خواندن مطلب «
آبشار شوی» هم برای شما جذاب باشد.