باغ ارم، یک نگین گل‌افشان در میانه‌ی شهر بی‌مثال شیراز و یک مکان بهشتی است. از بوی رایحه گل‌هایی که سرتاسر باغ کاشته شده‌اند تا حوض روبه‌روی کاخ و فالوده‌های بی‌نظیر باغ در هوای خوش شیراز. باغ ارم که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده، با درختان سرو و نارنج و نخل خود، میزبانی زیبا و باصفا برای گردشگران است. اگر در شهر شیراز هستید، دیدار با باغ ارم از واجبات است.
بهترین زمان دیدن باغ ارم
بخشی از گل کاری باغ ارم | عکس: سپهر محسنی
اردیبهشت‌ماه بهترین زمان بازدید از شیراز و اگر شلوغی برای شما مهم نیست، عید نوروز هم گزینه مناسبی است. اما اگر حساسیت بهاری دارید، پاییز هم زمان خوبی برای بازدید است.
در اردیبهشت ماه، هرکجای شیراز بروید بوی بهار نارنج شما را مست می‌کند و یکی از بهترین و محبوب‌ترین زمان‌های سفر به شیراز است. 15 اردیبهشت ماه، روز شیراز است و مسافران زیادی که در این روز به شیراز می‌روند، با شور و نشاط خاصی روبه‌رو می‌شوند.
عید نوروز هم مسافران زیادی به این شهر می‌آیند و شلوغ‌تر از اردیبهشت می‌شود. احتمالا بخواهید عید نوروز به شیراز بروید. حواس‌تان باشد که در عید نوروز جای سوزن انداختن در باغ ارم نیست. حتی اگر در ساعات ظهر بروید.
پاییز هم انتخاب محبوبی برای شیرازگردی است چرا که برگ درختان فراوانی که در سطح شهر هستند، زرد و سرخ شده و می‌ریزند. هوای شیراز در این فصل مطبوع است اما اواخر پاییز بارندگی‌ها شروع می‌شود.
اگرچه حتی در روزهای بارانی یا برفی، شیرازگردی حال و هوای خودش را دارد و باغ ارم فضای ویژه‌ای به خود می‌گیرد.
باغ ارم یکی از پربازدیدترین جاهای دیدنی شیراز و به همین دلیل پیداکردن زمانی که ازدحام جمعیت کمتری در آن باشد، کار دشواری است. اما نگران جمعیت نباشید. باغ ارم آن‌قدری بزرگ هست که انبوه جمعیت را در خودش قرار دهد.
راه دسترسی به باغ ارم
آدرس: ایران، فارس، شیراز، بلوار ارم، باغ ارم
مسیر دسترسی: از مرکز شهر شیراز به سمت شرق در آزادگان به سوی جاده 5 بروید. 100 متر جلوتر به سمت راست به طرف آزادگان بپیچید و دوباره به طرف آزادگان گردش به چپ کنید. 200 متر جلوتر به طرف آزادگان گردش به چپ کنید و در میدان، از خروجی سوم به طرف بلوار شهدای حج بروید. به سوی خیابان بدر ادامه دهید و 500 متر جلوتر به سوی خیابان مثنوی ادامه دهید. از سمت راست حرکت کنید و از کنارگذر ساحلی ادامه دهید. به راه خود ادامه داده و وارد خیابان پیشرو شوید. 700 متر جلوتر به طرف بلوار هجرت گردش به راست کنید. در میدان قائم از خروجی دوم به‌طرف بلوار ربانی بروید. 550 متر جلوتر، در میدان از خروجی سوم به طرف بلوار جمهوری اسلامی بروید و 3 کیلومتر جلوتر، در میدان ارم، از خروجی سوم به طرف خیابان ارم برانید. 220 متر جلوتر به باغ ارم خواهید رسید.
باغ ارم فاقد پارکینگ است و باید از کوچه‌های اطراف برای پارک خودروی خود استفاده کنید.
هزینه بلیط و ساعات دسترسی
ساعات دسترسی: دو ماه اول سال: 8 الی 20 ، چهارماه بعدی سال: 13-8 و 17-14 ، شش ماه دوم سال: 13-8 و 18-14:30
باغ ارم در روزهای تاسوعا و عاشورای حسینی، 21 رمضان شهادت امام علی ، 28 صفر رحلت پیامبر ، 14 خرداد رحلت امام خمینی ، 25 شوال شهادت امام جعفر صادق تعطیل است.
هزینه بلیط برای گردشگران ایرانی: 3000 تومان
هزینه بلیط برای گردشگران خارجی: 20000 تومان
دانستنی‌هایی قبل از دیدن باغ ارم
نمایی نزدیک از عمارت باغ ارم | عکس: سپهر محسنی
در سفرنامه‌های قرن دهم و یازدهم از باغ ارم نام برده شده پس گمان می‌رود این باغ در دوران سلجوقی ساخته شده باشد. ضمنا کریم خان زند، در بهسازی باغ نقش بسزایی داشت. سران ایل قشقایی در زمان قاجاریه و پهلوی به مدت 70 سال در این باغ ساکن بودند اما به‌دلیل طرفداری از دکتر محمد مصدق، تبعید شدند و باغ ارم مصادره شد.
تنوع گل و گیاه در این باغ بسیار بالاست به‌طوری که از سراسر جهان، گل‌های متنوعی با نژادهای مختلف در این باغ کاشته شده است. اکنون باغ گیاه‌شناسی باغ ارم در اختیار دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز و عمارت باغ در اختیار دانشکده حقوق دانشگاه شیراز است.
در تیرماه سال 1390، باغ ارم به همراه هشت باغ دیگر ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.
گمان می‌رود عمارت باغ در زمان قاجار با تقلید از سبک معماری زندیه ساخته شد. عمارت سه طبقه ارم از نظر کاشی‌کاری، گچ‌بری، معماری و نقاشی جزو شاهکارهای معماری قاجار است. اتاق‌های طبقه زیرین که جزو زیرزمین حساب می‌شوند، محلی بود برای استراحت در روزهای گرم تابستان. سردابه‌ی طبقه زیرین عمارت که آب از وسط آن می‌گذرد یکی از نکات قابل توجه معماری این بناست. به همین دلیل در تابستان، تفرجگاه مناسبی برای درباریان بوده است. دو طبقه بالایی ستون‌هایی شبیه به ستون‌های تخت جمشید دارد. طبقات پایین اکنون فروشگاه و موزه شده‌اند. در پیشانی بنا، تابلوهایی از شاهنامه فردوسی و نبرد شاهان قاجار ترسیم شده است. عمارت فعلی به همت نصیرالملک ساخته شد.
قسمت باغ خیابانی ارم که در وسط باغ است به‌دلیل درخت‌کاری و گل‌کاری بسیار جالب و دیدنی‌ست. نظیر درختان سروناز باغ ارم در سایر باغ‌های شیراز دیده نمی‌شود. صحن باغ را درختان زینتی و سرو و نارنج و انواع گل‌های تزئینی پوشانیده و تزئین نموده‌است.
چند کتیبه در نقاط مختلف باغ از نصیرالملک هنوز باقی است. بالای سردر ورودی شمال شرقی باغ، کتیبه‌ای با خط نستعلیق نصب شده است که می‌گوید: از وزیر شه نصیرالملک راد / دائمش باغ ارم آباد باد
شش کتیبه دیگر در نمای شرقی عمارت دیده می‌شود. روی کتیبه‌های معمولا اشعاری از شوریده شیرازی، شاعر معروفه قاجار حک شده است. برروی سردر، منحصرا چند کتیبه و چند قطعه به‌صورت کاشی‌کاری و در پیشانی عمارت، با خط نستعلیق روی کاشی معرق نصب شده‌اند.
پنجره‌های آهنی که در طبقه اول عمارت در پای ایوان بزرگ دو ستونی در مدخل سردابه قرار دارند از جالب‌ترین نکات عمارت باغ ارم هستند. جنس درها معمولا از چوب ساج و هنوز سالم هستند.
کاشی‌کاری‌های پیشانی ایوان مرکزی و اطراف آن واقعا زیبا هستند چند ثانیه برای دیدن آن‌ها اختصاص دهید.
راهنمای بازدید از باغ ارم
حیاط و آبراهه ارم | عکس: سپهر محسنی
پیشنهاد می‌کنم اگر با خودرو هستید در نزدیکی خیابان ارم پارک کنید و زمانی را برای قدم زدن و پیاده روی در خیابان زیبای ارم اختصاص دهید تا به باغ ارم برسید. خیابان ارم جزو زیباترین خیابان‌های ایران است که پیاده‌روی در آن واقعا لذت بخش است.
سپس به ورودی باغ می‌رسید. اگر خوش‌شانس باشید صف فروش بلیط خلوت، اما اگر شلوغ باشد، شدیدا شلوغ است. وارد باغ که می‌شوید مسیری را باید پیاده بروید تا به عمارت برسید. این مسیر خیلی زیباست. گل‌کاری و درخت‌کاری‌های زیبا. به‌خصوص اگر در اردیبهشت ماه بروید که زیبایی چند برابر می‌شود. کمی جلوتر کنار عمارت، ایستگاه شارژ موبایل هم هست.
به عمارت که می‌رسید کمی از آن فاصله بگیرید تا بتوانید از روبه‌رو بهتر آن‌را مشاهده کنید. زیبایی‌های عمارت باغ ارم واقعا گیرا هستند. صدای شرشر فواره حوض هم به این زیبایی افزوده. داخل اتاقک‌های طبقه همکف عمارت، فروشگاه و موزه هست. در فروشگاه، فالوده شیرازی نیز می‌فروشند. پیشنهاد می‌کنم بعد از دیدن کل باغ، یک فالوده از آنجا بخرید و روی چمن‌‌های پارک بنشینید و لذت ببرید.
پایین‌تر از عمارت، کنار آبراهه که پیاده می‌روید به یک مکان استراحت در میان انبوه درختان می‌رسید. این‌جا معمولا خیلی شلوغ و دلیلش هم وجود نیمکت و صندلی است.
دورتادور باغ را دیدن کنید. گل‌کاری‌های زیبایی در این باغ انجام شده که نمونه‌اش را کمتر جایی خواهید دید. می‌توانید از بوفه‌های مخصوص، لباس محلی شیرازی کرایه کنید یا بخرید و با آن عکس بگیرید.
باغ ارم مجهز به سرویس بهداشتی است.