چگونه با دورکاری جان سالم به در ببریم؟

باوجود جولان ویروس کرونا در جهان و خطرات آن برای زندگی میلیاردها انسان، اما وقتی به خیابان می‌رویم انگار نه انگار که روزانه هزاران نفر به بیماری کرونا مبتلا می‌شوند و این ویروس هر روز جان خیلی‌ها را می‌گیرد. شهرها کم‌کم دارند از خلوتی و قرنطینه خارج می‌شوند و دیگر از شهرهای ارواح و همانند دنیای زامبی زده‌ای که تصاویرشان را در اخبار می‌دیدیم، خبری نیست. به نظر می‌رسد که ویروس کرونا دیگر ابهت سابق را ندارد اما نباید این ویروس مرموز را دست کم گرفت و همچنان بزرگ‌ترین تهدید بشر در این روزهاست. آمارها نشان می‌دهند که اکثر مردمی که در شهر تردد می‌کنند افرادی هستند که مجبورند برای به دست آوردن لقمه‌ای نان برای خانواده خود، هر روز به محل کارشان بروند.

خیلی از شرکت‌های بزرگ و کوچک در دنیا، پس از قتل‌عام بی‌رحمانه‌ای که کرونا به راه انداخت تصمیم گرفتند کارمندان خود را به اجبار به دورکاری بفرستند. اسمارتیز هم از همان روزهای اولیه تایید ورود ویروس کرونا به ایران و از اول اسفند ماه کارمندان خودش رو به دورکاری فرستاد و برای ما هم فرصتی پیش آمد تا بیشتر با دورکاری و شرایطش آشنا شویم. تا حالا دو ماه است که داریم دورکاری می‌کنیم و تصمیم گرفتیم از تجربیاتی که در این مدت در این زمینه کسب کردیم برایتان بنویسیم. در این مطلب قصد داریم تا بیشتر با پدیده دورکاری و تفاوت‌های آن با کار عادی آشنا شویم تا کسانی که این روزها در حال دورکاری هستند و یا شاید در آینده مشغول دورکاری می‌شوند، آمادگی بیشتری در زمینه دورکاری کسب کنند.

اول از همه یک تعریف مختصر از دورکاری داشته باشیم و کمی با این پدیده آشنا شویم. شاید اگر سوار ماشین زمان شویم و به گذشته برگردیم؛ مثلا در زمان شیوع طاعون، وبا یا سل در ایران قدیم، و به مردم آن زمان بگوییم در خانه بمانید و دورکاری کنید با تعجب به ما نگاه کنند. دورکاری پدیده جدیدی به حساب می‌آید که از اوایل قرن بیست و یکم رایج شده و به سرعت درحال گسترش است. این روزها که اکثر کسب‌و‌کارها آنلاین و اینترنتی شده و خیلی از آن‌ها دیگر ضرورتی برای انجام کار در مکانی مشخص ندارند، از سیستم دورکاری برای پیشبرد پروژه‌های خود استفاده می‌کنند.

دورکاری همانطور که از اسمش پیداست به معنی کار کردن و کسب درآمد بدون حضور در محل کار است. البته به این معنی نیست که با کارفرما و مدیران خود ارتباطی نداشته باشید، بلکه برعکس در دورکاری باید بیشتر از قبل و به کمک ابزارهای ارتباطی با همکاران، مدیران و کارفرمایان در تماس بود و هماهنگی‌های لازم با آن‌ها را انجام داد. دورکارها معمولا به دو دسته تقسیم می‌شود، دسته اول کسانی هستند که برای یک شرکت مشخص کار می‌کنند و دسته دوم کسانی هستند که به صورت آزاد یا به صورت فریلنسر فعالیت می‌کنند. دسته اول همانند کارمند یک شرکت خاص هستند و فقط پروژه‌های مربوط به آن شرکت را انجام می‌دهند اما دسته دوم در شرکت مشخصی استخدام نیستند و به صورت پروژه‌ای با هر شرکتی همکاری می‌کنند. این دو دسته با این که تقریبا شبیه به هم هستند اما تفاوت‌های عمده‌ای با هم دارند و نباید آن‌ها را مثل هم فرض کنیم. مثلا خود من باوجود اینکه چند سالی به صورت فریلنس کار می‌کردم اما معقوله دورکاری برای من چیزهای تازه‌ای داشت که تا حالا آن‌ها را تجربه نکرده بودم.

بسیاری از افراد فعال در حوزه کسب‌وکار معتقدند که در آینده اکثر مشاغل به صورت دورکاری انجام می‌شوند و دیگر افراد کمی هر روز صبح به محل کارشان می‌روند. اما حالا ویروس کرونا این موقعیت را برای ما ایجاد کرده که بیشتر با موضوع دورکاری آشنا شویم و بتوانیم به آن عادت کنیم. جک ام نیلز که از آن به‌عنوان پدر دورکاری یاد می‌شود، یک روز صبح وقتی برای رفتن به محل کارش در ناسا گرفتار ترافیک سنگین بزرگراه سانتامونیکا شد فکر عجیبی به ذهنش رسید. وقتی تابلوی حرکت با سرعت مجاز را دید تازه فهمید درحالی که زمان به‌سرعت درحال حرکت است، مدت‌هاست پشت ترافیک سنگین متوقف شده و در آن‌جا بود که مطمئن شد آینده در دست ارتباطات راه دور و دورکاریست. البته این مسئله به دهه 1970 میلادی برمی‌گردد که به دلیل نبود ابزارهای مناسب ارتباطی، عملا دورکاری امری غیرممکن به شمار می‌رفت. اما رفته‌رفته با پیشرفت تکنولوژی و عرضه شدن ابزارهای ارتباطی و فناوری‌های جدید، شرایط برای ظهور پدیده دورکاری مهیا شد.

دورکاری تازه در ابتدای راه قرار دارد و مطمئنا با ظهور ابزارهای ارتباطی و تعاملی پیشرفته‌تر، دورکاری هم رنگ و بوی تازه‌ای به خودش می‌گیرد. مثلا تصور کنید در گذشته لازم بود که برای تصویربرداری هوایی، فیلمبردار با هلیکوپتر به آسمان می‌رفت و از سوژه مورد نظر تصویر می‌گرفت. اما الان فیلمبردار در حالی‌که روی صندلی نشسته با پهپاد تصویر مورد نظرش رو می‌گیرد. شاید پیش خودتان بگویید این مثال چه ربطی به دورکاری داشت؟ اما باید بگویم که بی‌ربط نیست. دورکاری به این معنی نیست که صرفا در خانه بنشینید و به کار بپردازید، بلکه دورکاری ممکن است در هرجایی انجام شود. مثلا از ماندن در خانه و کار کردن خسته شده‌اید؟ می‌توانید به راحتی لپ‌تاپ خودتان را بردارید و بروید در پارک سر کوچه یا در یک کافه کار کنید.

پس اولین نکته‌ای که درمورد دورکاری مهم است این است که خودتان رو در خانه زندانی نکنید. حتی در این شرایط که بیرون رفتن خطرناک است، می‌توانید لپ‌تاپ و وسایلتان رو بردارید و بروید بالای پشت بام یا توی حیاط و در هوای آزاد کار کنید. پس بگذارید این نکته را یک مقدار گسترش دهم. توجه کنید که دورکاری رو با کار در شرکت که مدام یک‌جا نشستید یکی نکنید. هر روز جایتان رو عوض کنید. یک روز در پذیرایی کار کنید، یک روز در اتاق، یک روز بشینید روی میز غذاخوری و کار کنید و هرجای دیگه‌ای که به ذهنتان می‌رسد. اگر تمام مدت داخل اتاق و تنها کار کنید آخرش اگر کرونا نگیرید، حتما افسردگی می‌گیرید.

مثلا خود من این مطلب رو درحالی نوشتم که با لباس راحتی روی تخت‌خوابم لم داده بودم، دوتا بالش زیر سرم داشتم و یه موزیک ملایم هم پلی کرده‌بودم. البته ناگفته نماند که یه چرت ریزی هم وسط نوشتن مطلب زدم ولی خب به هرحال اینجوری کیف خاصی دارد. حالا اگه دورکاری نبود باید سر صبح پا می‌شدم لباس مناسب می‌پوشیدم و توی شلوغی وحشتناک تهران این همه راه تا شرکت می‌رفتم و بعدش تمام مدت روی صندلی و پشت سیستم بودم تا بعدازظهر که دوباره توی اوج شلوغی برگردم خونه و مثل جنازه روی تخت بیفتم.

یکی دیگر از ویژگی‌های دورکاری ساعات کاری منعطف هست. مثلا لازم نیست که حتما صبح زود سرکار حاضر شوید و از خواب خودتان بزنید. می‌توانید طوری برنامه‌ریزی کنید که دیرتر از خواب بیدار شوید و در عوض بعدازظهر بیشتر کار کنید. همین ویژگی خودش نعمت بزرگی هست که وقتی دوباره قرار باشد برگردید به شرکت تازه قدرش را می‌دانید. همچنین دورکاری به شکل عجیبی باعث صرفه‌جویی در هزینه‌های شما می‌شود. دیگه خبری از هزینه رفت‌وآمد روزانه به محل کار نیست. همین مسئله باعث می‌شود که زمان بیشتری در روز داشته باشید و بتوانید کارهای دیگری هم انجام دهید. در زمان‌های آزاد می‌توانید به شرکت در دوره‌های آموزشی آنلاین و یا خواندن کتاب و مقالات بپردازید تا اطلاعات شما افزایش پیدا کند و کارهای بیشتری یاد بگیرید.

از شرایطی که دورکاری برای شما ایجاد کرده نهایت استفاده را کنید تا بیشتر در کنار خانواده‌تان باشید. یکی دیگر از مزایای دورکاری یادگرفتن چیزهای جدیدی است که احتمالا تا پیش از این چندان با آن‌ها آشنا نبودید. یکی از مهارت‌هایی که در دوران دورکاری خیلی خوب آن را تقویت می‌کنید، مدیریت زمان است. همچنین دورکاری باعث می‌شود به خوبی با ابزارهای ارتباطی مثل شبکه‌های اجتماعی و برنامه‌های مدیریت پروژه آشنا شوید. در کنار این موارد احتمالا اطلاعات شما در زمینه کار با رایانه هم پیشرفت چشمگیری خواهد داشت. چراکه اگر مشکلی برای سیستم شما ایجاد شود دیگر تیم فنی شرکت نیست که مشکل شما را برطرف کند. در چنین شرایطی خودتان باید دست به‌کار شوید و با جستجو در اینترنت و پرسیدن از افراد دیگر، عیب رایانه خود را برطرف کنید و در این زمینه چیزهای زیادی هم یاد می‌گیرید که خیلی به دردتان می‌خورد.

دورکاری با تمام مزایایش اما معایب خاص خود را هم دارد و باعث ایجاد مشکلات جدیدی می‌شود. مهم‌ترین چالش دورکاری برقراری ارتباط با کارفرما، مدیران و سایر همکاران است. وقتی در شرکت مشغول به کار هستید همه افراد به راحتی در دسترس هستند و اگر در جایی از کار به مشکلی برخوردید، به‌سرعت می‌توانید نظر مدیران را جویا شوید. همچنین بدون مشکل می‌توانید در جلسات حاضر شوید. برای ارتباطات کاری در زمان دورکاری از پلتفرم‌های ارتباطی آنلاین استفاده می‌شود و این موضوع به‌خصوص در ایران که سرعت اینترنت تعریف چندانی ندارد بیشتر دردسرساز است. یکی دیگر از معایب دورکاری کمتر شدن روابط اجتماعی و انزوا است که تاثیر روحی و روانی زیادی روی فرد می‌گذارد. برای جلوگیری از این مشکل سعی کنید تا حد امکان زمان‌هایی را در طول روز مخصوص صحبت و معاشرت با سایر اعضای خانواده، دوستان و همسایگان در نظر بگیرید.

یکی از چالش‌های دورکاری می‌تواند عدم تمرکز و عادت نداشتن به محیط خانه برای کار کردن باشد. برخی از شغل‌ها نیاز به تمرکز دارند و خیلی فکری هستند. در چنین شرایطی، خانه‌ای که در آن ناگهان بچه می‌زند زیر گریه، دو نفر با هم بحث می‌کنند، یکی با صدای بلند تلویزیون نگاه می‌کند، یکی بلندبلند با تلفن حرف می‌زند و بچه همسایه طبقه بالایی هم مدام در حال دویدن در خانه است، جایی برای تمرکز و فکر کردن ندارد. بهترین کار این است که دورکاری را به اعضای خانواده توضیح دهید و به آن‌ها بگویید که برای انجام کارتان نیاز به محیطی آرام و ساکت دارید. البته کار شما دلیل نمی‌شود که سایر اعضای خانواده را محدود کنید. یکی از راه‌های حل این مشکل ایجاد فضایی برای کار کردن است. می‌توانید در گوشه‌ای از خانه و یا در حیات منزل جایی را برای کارتان درست کنید. حتی می‌توانید به کتابخانه‌های عمومی بروید و در سکوت مطلق کارهای خود را انجام دهید.

از دیگر چالش‌های دورکاری مسئولیت حفظ امنیت اطلاعات است. این مورد از دغدغه‌های اصلی کارفرمایان و مهم‌ترین ترس کارمندان در دورکاری است. برخی از مشاغل حساسیت زیادی بر روی امنیت اطلاعات دارند و این موضوع در زمان دورکاری اهمیت بسیار زیادی پیدا می‌کند. پس باید حواس‌تان خیلی جمع کنید که ناخواسته باعث از دست رفتن اطلاعات امنیتی شرکت نشوید. از معایب دیگر دورکاری این است که ابزارهای موردنیاز کارتان را خودتان باید تامین کنید. وقتی در محل کار هستید، سیستم و ابزارهای لازم برای پیشبرد وظایف‌تان را شرکت در اختیار شما قرار می‌دهد. اما وقتی در حال دورکاری هستید باید خودتان برای ابزارهای موردنیاز کارتان هزینه کنید. یکی از چالش‌های دورکاری حواس‌پرتی‌هایی هستند که اجازه نمی‌دهند روی کارمان متمرکز شویم. مثلا اگر تازه صاحب فرزند شده‌باشید باید در کارهای منزل هم به همسرتان کمک کنید و یا ممکن است خریدهای خانه شما را از کار دور کند. هرچقدر هم کار کردن در خانه خوب و مطلوب باشد اما در هر صورت باعث می‌شود زندگی و کار شما با هم قاطی شود. پس باید با برنامه‌ریزی دقیق و منظم، بین ساعات کار و زندگی عادی خود تفاوت ایجاد کنید و آن‌ها را از هم جدا کنید.

براساس تجربه شخصی، محیط کار اهمیت زیادی در گذراندن دوران دورکاری دارد. وقتی به یک‌باره اولین روزهای دورکاری را آغاز کردیم، آمادگی لازم را برای انجام کارها از منزل نداشتیم. مهم‌ترین نکته آماده کردن محیطی است که می‌خواهیم در آن‌جا کار خود را انجام دهیم. بعضی‌ها به اشتباه دورکاری را کار در منزل یا کار از منزل می‌گویند. اما این اصلا درست نیست چون دورکاری یعنی کار را در جایی نامشخص انجام دهیم. بسته به این که در چه جایی راحت‌تر می‌توانید وظایف محول شده را انجام دهید، مکان مناسبی را برای دورکاری انتخاب کنید. دقت کنید که مکانی که برای دورکاری انتخاب می‌کنید دارای روشنایی کافی و تهویه مناسب باشد. محل دورکاری شما نباید خیلی سرد یا خیلی گرم باشد پس قبل از شروع به‌کار حتما دمای محیط را معتدل کنید.

تا می‌توانید از گل‌ها و گیاهان تزئینی و خوشبو در محل دورکاری استفاده کنید تا فضای کار بهتری داشته‌باشید و روحیه‎تان هم بهتر شود. همچنین تمیزی محل دورکاری و استفاده از پوستر و عکس‌های زیبا هم تاثیر زیادی در روحیه کاری شما دارد. ابزارهای خود را برای دورکاری به‌روز کنید. مثلا اگر کامپیوترتان ذغالی است و مدام هنگ می‌کند و درحال راه رفتن روی اعصاب و روان شماست، یک رایانه جدید تهیه کنید تا هم از سرعت کارتان کاسته نشود و هم اعصاب‌تان به‌هم نریزد. اگر هم دل‌تان برای محل کار و سروصداهایش تنگ شده، به سایت شبیه‌ساز صداهای محل کار مراجعه کنید و چشمان‌تان را ببندید و تصور کنید در محل کارتان هستید. دورکاری را در هرجایی که فکرش را بکنید می‌شود انجام داد. مثلا اگر نیاز به تمرکز و دقت بالایی دارید می‌توانید حتی در دستشویی و حمام هم کار کنید. شاید از این حرف تعجب کنید اما یکبار امتحان کنید تا متوجه شوید در این جاها چقدر تمرکزتان بیشتر می‌شود. دالتون ترامبو، فیلمنامه‌نویس مشهور آمریکایی و برنده جایزه اسکار، اکثر کارهای بزرگ و معروف خود ازجمله فیلمنامه‌های تعطیلات رومی، اسپارتاکوس و پاپیون را در وان حمام نوشته‌است.

بدون شک در این دوران که ویروس کرونا همه‌جا در کمین ماست، دورکاری اهمیت زیادی در حفظ سلامتی ما و افراد خانواده‌مان دارد. بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها در سراسر جهان نیروهای خود را به دورکاری فرستاده‌اند و زیرساخت‌های لازم را برای دورکاری کارمندان‌شان فراهم کرده‌اند. اگر شما هم در این روزهای کرونا زده درحال دورکاری هستید و یا قبلا تجربه دورکاری رو داشتید، خوشحال می‌شویم در قسمت نظرات این مطلب از پیشنهادات و تجربیات خودتان بگویید.