شاهچراغ، نام مسجد و آرامگاهی مذهبی در شهر زیبای شیراز است. شیراز جاذبههای تاریخی و تفریحی فراوانی دارد اما اگر مکانی برای زیارت و آرامش قلب خود میخواهید، شاهچراغ بهترین انتخاب شما خواهد بود. گردشگران مسلمان و غیرمسلمان شیراز، همیشه به دیدار شاهچراغ میآیند زیرا معنویت آرامگاه و اتمسفری که حضور زائران در این مکان ایجاد میکند، هر گردشگری را به سمت خود جذب میکند. آیا قلب شما نیز با دیدن عظمت هنر و معماری اسلامی میتپد؟ پس در ادامه مطلب همراه ما باشید.
بهترین زمان دیدن شاهچراغ
در کل، بهترین زمان سفر به شهر شیراز، اواسط اردیبهشت ماه و دلیل آن، آمدن فصل بهارنارنجگیری است. در اردیبهشت ماه، شیراز مملو از شکوفههای بهار نارنج و غرق در عطر بهشتی این گیاه میشود. ضمن آنکه در اردیبهشت ماه، کمتر از عید نوروز ازدحام جمعیت وجود دارد و همچنین لازم نیست با گرمای تیر ماه و مرداد ماه اذیت بشوید. یادتان باشد که 15 اردیبهشت، در تقویم ایرانی، روز شیراز نامگذاری شده و در این روز، سرتاسر شهر شیراز، جشن و شور و نشاط خاصی برقرار است.
اما خود شاهچراغ تقریبا هیچوقت خلوت نیست. این مکان از ارزش خاصی نزد شیرازیها برخوردار و چه در زمانهای کم مسافر و چه زمانهای شلوغ و پرمسافر، این آرامگاه، میزبان جمع کثیری از مردم است. در شبها بسیاری از شیرازیها به شاهچراغ میروند و بهترین زمان رفتن به شاهچراغ هم شب است چون فضای معنوی آرامگاه چندبرابر میشود.
بهخاطر داشته باشید که در فصول پاییز و زمستان نیز، شیراز از آبوهوای مطبوعی برخوردار است و مسافران زیادی بهخصوص در پاییز به آنجا میروند. اگر به بوی بهارنارنج حساسیت دارید، ما پاییز را برای شیراز و شاهچراغ پیشنهاد میکنیم.
در روزهای برفی یا بارانی نیز، بازدید از شاهچراغ بدون مشکل خواهد بود.
نمایی کلی از شاهچراغ شیراز | عکس از Firuz Soyuer
راه دسترسی به شاهچراغ
آدرس: ایران، فارس، شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، خیابان احمدی، آرامگاه شاهچراغ
مسیر دسترسی: از مرکز شهر شیراز به سمت غرب شهر در آزادگان به سوی بلوار باران بروید. 1 کیلومتر جلوتر، در آزادگان به سمت راست به سوی خط کندرو بلوار مدرس بپیچید. 400 متر جلوتر از سمت چپ حرکت کنید تا بلوار مدرس را ادامه دهید. 1.6 کیلومتر جلوتر به طرف میدان ولیعصر در جهت مستقیم به راه خود ادامه دهید و 200 متر جلوتر به سوی خیابان زند ادامه دهید. 1 کیلومتر جلوتر به بلوار کریم خان زند بروید و 200 متر جلوتر در بازار زندیه به سمت چپ به سوی بلوار کریم خان زند بپیچید. 500 متر جلوتر در میدان، از اولین خروجی به طرف خیابان پیروزی بروید. 240 متر جلوتر، در پارکینگ عمومی استقلال به سمت چپ بپیچید. 120 متر جلوتر به سمت راست بپیچید و 60 متر جلوتر به سمت چپ بهطرف شاهچراغ بپیچید. چند متر جلوتر بعد از فروشگاه هیپکو تجهیز، به سمت راست و سوی شاهچراغ بپیچید. 70 متر جلوتر به آرامگاه شاهچراغ میرسید. آرامگاه شاهچراغ، پارکینگ، امکانات ویژه معلولان و آداب اسلامی برای ورود دارد.
ایستگاههای مترو ولیعصر و زندیه، هردو به فاصله 3 کیلومتری شاهچراغ قرار دارند. شاهچراغ در مرکز شهر شیراز است بنابر این از هرکجای شهر برای بازاروکیل، مسجد نصیرالملک یا هرجای خیابان زند تاکسی میگیرید، در نزدیکی شاهچراغ پیاده بشوید.
هزینه بلیط و ساعات دسترسی
هزینه بلیط: رایگان
ساعات دسترسی: 24 ساعته
نمای داخلی شاهچراغ | عکس از Roberto Pazzi
دانستنیهایی قبل از دیدن شاهچراغ
آرامگاه شاهچراغ، منسوب به احمد بن موسی کاظم، پسر ارشد امام موسی کاظم (ع) و همچنین محمد بن موسی، برادر امام علی بن موسی الرضا است. داستان این بزرگان و شیراز بدین شرح است که آنها برای کمک رسانی به برادر خود، امام رضا (ع) راهی خراسان شده بودند اما وقتی خبر شهادت حضرت به گوش آنها میرسد، تصمیم میگیرند مدتی را بهطور مخفیانه در منزل یاران خود در شیراز بهسر ببرند. مامون، قاتل امام رضا و حاکم حکومت عباسی، از این ماجرا خبردار میشود و دستور میدهد که هردوی آنها را به قتل برسانند. هر دو بزرگوار نیز در شیراز خاکسپاری میشوند.
در زمان امیر عضدالدوله دیلمی، یکی از امرای خاندان آل بویه پیرزنی برای وی بازگو میکرد که هر شب جمعه، هنگام قرائت قرآن، تا طلوع خورشید، نوری بر مزاری در نزدیکی خانهاش میتابد. امیر عضدالدوله دیلمی باورش نمیشود اما فردی را از طرف خود برای پیگیری حرفهای پیرزن میفرستد و در نهایت مقبره این دو بزرگوار پیدا میشود. نقل کردهاند که پیرزن پس از شنیدن این خبر بیاختیار فریاد میزند: "شاه! چراغ" ، بدینگونه این مقابر به آرامگاه شاهچراغ معروف میشوند. بنای آرامگاه در زمان اتابکان فارس ساخته شد.
مادر شاه شیخ ابواسحاق، یکی از حاکمان استان فارس، در سال 745 هجری قمری، برای مرمت آرامگاه تلاش بسیاری کرد و حتی مدرسهای بزرگ در کنار حرم دایر کرد و مغازههای اطراف را وقف آستان مقدس کرد تا باعث رونق و رشد کسب و کار منطقه شود. البته این مغازهها و مدرسه دیگر وجود ندارند و تخریب شدند و زمین آنها به صحن زیارتگاه اضافه شده است.
در سال 912 هجری قمری، به دستور شاه اسماعیل صفوی، این بنا مرمت و بهسازی شد و در سال 1142 هجری قمری، نادرشاه افشار، آرامگاه را به طرز زیبایی بازسازی کرد و به دستور وی، قندیل بزرگی در زیر سقف و گنبد آویزان شد.
تصویری از داخل و ضریح شاهچراغ
راهنمای بازدید از شاهچراغ
آرامگاه شاهچراغ چندین ورودی دارد. چندتا از این ورودیها رو به میدان احمدی و به شرح زیر هستند:
- باب الموسی در شمال غربی
- باب الرضا در جنوب غربی
- باب السجاد در شمال شرقی و راه داشتن به بازار حاجی و خیابان لطفعلی خان زند
- سردر شرقی که به سمت مسجد جامع عتیق است.
- سردر جنوبی که به دارالشفای حرم میرود.
- سردر شمالی که به بازار شاهچراغ میرود.
دو ورودی شمالی، مخصوص خانمها و دو ورودی جنوبی مخصوص آقایان است. در بین ورودیها، یک در طلای ایوان مطهر وجود دارد که برروی آن اشعار منبتکاری شده حک شدهاند. خانمها باید با چادر وارد شوند و اگر چادر همراهشان نیست میتوانند از چادرهایی که در ورودی هست استفاده کنند.
سپس به صحن بارگاه میرسید. قبلا هرکدام از آرامگاهها یک صحن داشت و از طریق بازار میان دو حرم به هم میرسیدند. اما اکنون با تخریب بازار، یک صحن وجود دارد. صحن حرم، یک حیاط مستطیل شکل با یک حوض زیبا و بزرگ در وسط خود دارد. اطراف صحن درختکاری و نورپردازی شده تا از جلوهی زیبایی برخوردار باشد. در اطراف حیاط، اتاقهایی دو طبقه با کاشیکاری استادانه تزئیین شدهاند.
ایوان حرم شاهچراغ که قدمتی از دوران قاجار دارد در قسمت شرقی حرم شاهچراغ است. این ایوان قبلا 10 ستون هرکدام با ارتفاع 10 متر از جنس چوب داشت اما اکنون جنس آنها آهنی شده است. بر روی سقف ایوان، نقش نام ائمه اطهار با چوب نارنج تزئیین شده و جلوی ایوان سنگ مرمر دیده میشود.
حرم مطهر، دو گلدسته در قسمتهای شمالی و جنوبی دارد که بسیار زیبا معرقکاری شدند. روی گلدسته جنوبی اسامی ائمه و روی گلدسته شمالی اسامی خداوند حک شده است. در گنبد حرم شاهچراغ از کاشیهای طلایی، فیروزهای، لاجوردی، زرد، سفید، آبی و مشکی استفاده شده و طرح معرقی دارد.
چهار شاهنشین در چهار طرف حرم وجود دارد. در داخل ضریح، صندوق از جنس خاتم روی مقبره قرار دارد و ستونهای داخل و سقف نیز با خاتم تزئیین شدهاند. آیینهکاری و شیشههای رنگی داخل حرم جلوهای معنوی و روحانی را به این مکان دادهاند. در این حرم شما هنر آیینهکاری و کاشیکاری را کنار هم میبینید که واقعا ترکیبی بینظیر را ساخته و زائر را مبهوت خود میکنند. ما ایرانیها به معماری فوقالعاده مساجدمان معروف هستیم. سبک معماری شاهچراغ، آذری است.
حیاط شاهچراغ | عکس: Romain Donat
مساجد نصیرالملک و بالاسر در نزدیکی حرم شاهچراغ قرار دارند. نصیرالملک در فاصله 1 کیلومتری و مسجد بالاسر در پشت ساختمان و در سمت غرب حرم واقع شده است. میتوانید از داخل حرم نیز به آنجا بروید و حتی از مسجد بالاسر به دارالعباده و شبستان راه دارد. همچنین در نزدیکی شاهچراغ، نارنجستان قوام و خانه زینتالملوک قرار دارد. اگر قصد دارید بعد از ساعت 6 عصر یا بعد از نماز مغرب به شاهچراغ بروید و از اماکنی که نامبرده شد دیدن کنید بهتر است ابتدا به نارنجستان قوام و خانه زینت الملوک رفته و سپس به سمت شاهچراغ راه بیوفتید. بهدلیل آنکه ساعات بازدید هردو مکان، محدود است.