در یک جشنواره غذا بودم که انواع غذاهای خوشمزه از سراسر جهان بود؛ از خاچاپوری گرجستانی، مولتاشه آلمانی تا چلوکباب و قورمه سبزی خودمان. به غرفه ارمنستان سری زدم و دلمه، نان لواش و آب‌گوشت بزباش نظرم را جلب کرد. برایم عجیب بود که دلمه میراث معنوی کشور آذربایجان، از غذاهایی‌ست که در ارمنستان طرفدار دارد و حتی گردشگران برای خوردن دلمه با نان لواش، به ارمنستان سفر می‌کنند. به همین دلیل خواستم طعم‌های دیگر ارمنستان را هم بچشم.
در ارمنستان انتظار چه جور غذاهایی را باید داشته باشیم؟
خاشلاما (khashlama)
خاشلاما یک نوع آب‌گوشت است ولی در ارمنستان فلسفه و داستان‌ها دارد. در ارمنستان باستان مردم گوسفند یا گاو را برای خدای‌شان قربانی و از گوشت آن برای پختن خاشلاما استفاده می‌کردند. مسئولیت پختن خاشلاما در ارمنستان بر دوش مردان خانواده است و در مراسم خاکسپاری ارمنی‌ها جایگاه ویژه‌ای دارد.
خاشلاما از کلمه محلی “خاشل” به معنای “برای جوشاندن” می‌آید
برای پختن این غذا باید گوشت را در آب بجوشانید و به آن سیب زمینی، پیاز، گوجه و سبزیجات دلخواه را اضافه کنید. اما برای خوردن خاشلاما در ارمنستان مراقب باشید چون برخی رستوران‌ها به آن شراب اضافه می‌کنند؛ برای مثال رستوران دلماما در خاشلامایش از شراب استفاده می‌کند. رستوران our village tavern به خاشلاماهایش معروف است و در خیابان تامانیان قرار دارد. خاشلاما گوشت در این رستوران 4,300 درام قیمت دارد و ویزا کارت نیز قبول می‌کنند. در این رستوران انواع و اقسام غذاهای ارمنی را می‌توانید پیدا کنید.
خورواتس (Khorovats)
خورواتس بسیار شبیه به کباب چنجه یا ششلیک خودمان است. ارمنی‌ها گوشت بره، گوسفند و یا خوک را تکه تکه کرده و سپس آن را با ذغال روی منقل کباب می‌کنند. روش سنتی‌تر پختن خورواتس، استفاده از تنور است. در این روش سیخ‌های گوشت بر روی یک میله آویزان شده و به داخل تنور می‌روند تا به آرامی بپزند. در فرهنگ ارامنه پختن خورواتس یک کار مردانه است و زنان می‌توانند سالاد و سبزیجات را آماده خوردن کنند. معمولا خورواتس در مهمانی‌های خانوادگی آخر هفته پخته میشود اما در رستوران‌های ارمنی خورواتس از غذاهای اصلی به‌حساب می‌آید.
در فرهنگ ارامنه پختن خورواتس یک کار مردانه است
بیشتر توریست‌ها برای ناهار به رستوران ابوویان 12 (Abovyan 12) می‌روند چون شب‌ها بسیار شلوغ شده و زیبایی فضای بیرونی آن ممکن است در شب دیده نشود. نشستن زیر سایه درختان انگور و خوردن خورواتس از آن لذت‌هایی‌ست که در این رستوران میشود تجربه کرد. قیمت خورواتس نیز از 4,000 درام شروع میشود و بستگی به گوشت انتخابی‌تان دارد. آنها در قسمتی از رستوران سوغاتی و صنایع دستی ارمنی هم می‌فروشند.
دلمه (Dolma)
دلمه غذاییست که مردم کشورهایی مانند ایران، آذریابجان، ارمنستان و ترکیه عاشقش هستند. دلمه از دیرباز در ارمنستان پخته میشود و اگر از یک ارمنی بپرسید در ارمنستان چه بخورم شاید دلمه جزو اولین جواب‌هایی باشد که به شما بدهد. رستوران دلماما (Dolmama) که شماره 1 سایت تریپ ادوایزر (Trip Adviser) در ایروان است و در سال 2009 بهترین رستوران ارمنستان شده، می‌توانید طعم دلمه‌ی متفاوتی را بچشید. این رستوران تغییراتی در دلمه اصیل به وجود آورده که باب طبع دوست‌داران دلمه است. طعم دلمه‌های این رستوران ذره‌ای تند است چون در آن از فلفل چیلی و رزماری استفاده میشود. دلمه در این رستوران 7,000 درام است و جزو رستوران‌های لوکس در ارمنستان به حساب می‌آید.
رستوران دلماما (Dolmama) که شماره 1 سایت تریپ ادوایزر (Trip Adviser) در ایروان است
قاپاما (Ghapama)
قاپاما معمولا در کریسمس و جشن‌ها پخته میشود. قاپاما کدو تنبلی‌ست که با مواد مختلف پر شده و بعد داخل فر میرود. مواد درونی کدو‌تنبل از برنج، خلال بادام، سیب، زردآلو، آلو، خرما و کشمش درست شده است که به آن عسل، شکر و دارچین اضافه می‌کنند. نیازی نیست که حتما کریسمس باشد تا این غذا را بتوانید بخورید. می‌توانید به رستوران کیلیکیا (Kilikia) زنگ بزنید و جشن قاپاما خود را داشته باشید. شما باید 24 ساعت قبل به آنها خبر دهید و تعداد نفرات را هم بگویید؛ بقیه کارها را خودشان انجام می‌دهند. قیمت بسته به نفرات متفاوت است.
قاپاما در کریسمس پخته میشود
باستورما (Basturma)
باستورما نوعی گوشت فرآوری‌شده شبیه ژامبون است. در ژامبون، گوشت و ادویه‌جات با هم مخلوط می‌شوند اما در باستورما تکه‌های گوشت، دودی شده و سپس به آن ادویه اضافه می‌کنند که به همین دلیل، از فرآورده‌های سوسیس و کالباس سالم‌تر است. باستورما از گوشت گاو تهیه میشود. رستوران لواش (lavash) در خیابان تومانیان 21 (tumanyan 21) صبح‌ها املت باستورما سرو می‌کند که طرفداران زیادی دارد و گردشگران بسیاری آن را پیشنهاد کرده‌اند. لواش ویزاکارت و مستر‌کارت را هم قبول می‌کند و از اینترنت رایگان برخوردار است. البته باستورما در ارمنستان در همه‌جا پیدا میشود و شما می‌توانید مقداری بخرید و هر‌وقت از روز آن را بخورید.
باستورما از سوسیس و کالباس سالم‌تر است
با کارت شتابی و بدون نیاز به ویزاکارت یا مستر کارت، هتل‌تان را برای سفر به ارمنستان رزرو کنید.
به کدام کافه‌های ارمنستان سر بزنم؟
? کافه Ponchikanots
Ponchikanots در زبان محلی یعنی “جایی که دونات دارد”. این کافه در نزدیکی موزه ماتنداران واقع شده است، پس اگر به موزه ماتنداران رفتید، بعد از بازدید از موزه یه این کافه بیایید تا از فضای صمیمی و دوستانه‌اش لذت ببرید. این کافه برای کودکان‌تان می‌تواند بسیار جذاب باشد. سقف این کافه با رنگ آبی و نقش‌های هواپیما تزئین شده و دیوارهای آن رنگارنگ است. بیشتر افراد محلی برای دونات با مغری وانیل یا شکلات 100 درامی و 150 درامی این کافه به اینجا می‌آیند. در کنار دونات یک هات‌چاکلت داغ سفارش دهید تا لحظات‌تان شیرین‌تر از قبل شود. آن‌هایی که وقت کافی برای نشستن در کافه ندارند می‌توانند سفارش دهند و ببرند
این کافه برای کودکان‌تان می‌تواند بسیار جذاب باشد
? کافه‌ی Crumbs bread café
صبحانه هتل را نخورید چون صبحانه‌های کافه Crumbs bread café در خیابان ماشتوتس (Mashtots) را از دست می‌دهید. صبحانه‌های این کافه پیشنهاد گردشگران در سایت‌های مختلف از جمله سایت تریپ‌ادوایزر است. نان، کروسان و کیک‌های این کافه همیشه تازه هستند و در کنار آن می‌توانید قهوه سفارش دهید و یک عصر زیبا را در صندلی‌های بیرون کافه بگذرانید. فضای داخلی کافه نیز خانوادگی‌ست. کارکنان کافه، جوان و باانرژی و انگلیسی بلد هستند و حس خوبی به مشتریان می‌دهند. در منو انواع ساندویچ، سالاد و سوپ روز وجود دارد که می‌توانید برای ناهار و شام سفارش دهید. این کافه هر روز ار ساعت 8:30 صبح تا 12 شب باز است.
کارکنان کافه، جوان و باانرژی و انگلیسی بلد هستند
رستوران‌های ایرانی در ارمنستان کجاست؟
? ایروان
? رستوران پرسپولیس
رستوران پرسپولیس از رستوران‌های خوب ایرانی در ارمنستان است که فضای مدرنی دارد، به همین دلیل شاید وقتی در این رستوران هستید ایرانی بودن آن را حس نکنید. شب‌ها موسیقی زنده دارند و از 12 ظهر تا 2 شب باز هستند. وقتی نوروز میشود هفت سین می‌چینند و به این سنت ایرانی پایبند هستند. فضای این رستوران خانوادگی نیست اما می‌توانید با دوستانتان از انواع و اقسام غذاهای ایرانی لذت ببرید.
? رستوران شیروان
شیروان در خیابان تامانیان قرار دارد، خیابانی که مخصوص شکم‌گردی در ارمنستان است. این رستوران انواع چلوکباب را در منوی خود دارد و منوی آنها به سه زبان انگلیسی، ارمنی و فارسی ترجمه شده است. اما گردشگران این رستوران را پیشنهاد نمی‌کنند چون از نظر برخی از آنها در سایت تیریپ ادوایزر، این یک رستوران معمولی‌ست. برای یک چلوکباب بختیاری باید 2,600 درام بپردازید و حس و حال فضا بیشتر شبیه یک بار است تا یک رستوران. شیروان غذاهای حلال ارائه می‌کند اما نکته جالب وجود کباب خوک در منوی آن‌هاست که 3,600 درام قیمت دارد.
رستوران‌ها و کافه‌های ایروان
در نقشه‌ی زیر جای کافه‌ها و رستوران‌هایی که معرفی کرده‌ایم، آورده‌ایم. کافی‌ست که روی هرکدام از آیکون‌ها کلیک کنید تا اطلاعات و عکس‌های مرتبط با هر کافه یا رستوران را ببینید.
غذاهای خیابانی ارمنی را کجا بخوریم؟
لهمجون (Lahmajoun)
خیابان تامانیان 21 مخصوص شکم‌گردی است و غذاهای خیابانی زیادی را می‌توانید در این خیابان پیدا کنید. لهمجون فست‌فود Mer Tegh در بین گردشگران بسیار محبوب است و مردم محلی نیز برای خوردن لهمجون به این فست‌فود می‌آیند. لهمجون خمیری نازک است که روی آن گوشت چرخ‌کرده و سبزیجات می‌ریزند، سپس آن را در فر گذاشته و به‌صورت رولی می‌خورند. به گفته پیشخدمت این رستوران، آنها لهمجون را فریز می‌کنند و به جاهای دیگر مانند روسیه و اروپا می‌فرستند. لهمجون 750 درام قیمت دارد و حداقل 2 لهمجون لازم است تا سیر شوید
هات داگ
یک هات‌داگ فروشی آلمانی در ایروان وجود دارد که سوسیس‌های خود را از آلمان می‌آورد. Berliner Hot dog نام این هات‌داگ فروشی‌ست و جایی‌ست که می‌توانید طعم آلمان را در ارمنستان بچشید. اینجا فقط هات‌داگ دارد اما می‌توانید انواع اقسام هات‌داگ را با سایزهای مختلف سفارش دهید. معروف‌ترین هات‌داگ آن “Nuremberg”، بسیار خوشمره لذیذ است چون سوسیسش روی گریل پخته میشود. هات‌داگ‌ها از 500 درام تا 1,900 درام قیمت دارد.
