بازار تبریز، بزرگ ترین بازار سرپوشیده جهان

هزینه بلیط و ساعات دسترسی

• بازار تبریز بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده‌ی جهان است که حدود 1 کیلومتر طول دارد؛ برای همین در مرداد 1389 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
• در 25 شهریور 1354، بازار تبریز به شماره 1097 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این فهرست، فهرست ده‌ساله‌ی دوم ثبت آثار ملی بود.
• تبریز بارها و بارها زلزله‌های وحشتناکی را تجربه کرده. یکی از این زلزله‌ها در زمان زندیان اتفاق افتاد یعنی سال 1193 ه.ق؛ حدودا 300 سال پیش. می‌گویند وضعیت تخریب آنقدر زیاد بود که از دیوارها فقط یک وجب باقی مانده بود! بعد از زلزله‌ی 1193ه.ق، حاکم وقت تبریز؛ نجف‌قلی‌خان دَنبلی، دستور مرمت و بازسازی بازار را داد. بازار تبریز درست مثل پیرمردی است که با وجود اتفاقات ناگواری مثل زلزله هنوز هم پابرجاست. آخرین اتفاقی که برایش افتاد، 18 اردیبهشت 1398 بود. زمانی که سرای «ایلکی قاپیلار» به خاطر اتصال برق در آتش سوخت. این آتش‌سوزی تا ساعت 2 صبح روز بعد هم ادامه داشت که نتیجه‌اش ویرانی سرای ایلکی، کشته شدن 2 نفر و مجروح شدن 29 نفر بود.
  

معماری زیبای بازار تبریز

• آن‌ قدیم‌ها که جاده‌ی ابریشم هنوز برای خودش ارج و قرب داشت، کاروان‌هایی که از سمت غرب می‌آمدند از بازار تبریز هم رد می‌شدند. برای همین بازار تبریز اهمیت فوق‌العاده‌ای در زندگی مردم تبریز داشت. در قرن 13م. و در مسیر جاده‌ی ابریشم از سمت استانبول و ترابوزان، تاجران انگلیسی باید به بازار تبریز می‌رسیدند تا اقلام تجاری‌شان را به فروش برسانند. از کالاهایی که تجار اروپایی در مسیر جاده‌ی ابریشم به بازار تبریز می‌آوردند می‌توان به آینه، پارچه ابریشمی و مخملی و نخی، پنبه، چلوار، چیت موصلی، شکر، شیشه، فلز، قند، محصولات ماشینی، ابریشم، جنگ‌افزار، تنباکو، خشکبار، رنگ، شال، مازو و موم اشاره کرد.
• ارامنه نقش پررنگی در رونق بازار تبریز داشتند. مثلا در سال 1285ه.ش حدود 5 هزار نفر ساکن تبریز بودند که شغل بیشترشان حجره‌داری در بازار بود. 
  
• اگر اهل خواندن کتاب‌های مورخان معروف باشید، توصیفات دقیق و جذابی از بازار تبریز را خواهید خواند. در سفرنامه‌های مارکوپولو، ابن بطوطه، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حمودی، الکسیس سوکتیکف، گاسپار دروویل، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان کارت راین، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی همیشه توصیفی از بازار تبریز و شکوهش هست.

از بازار سنتی تبریز ادویه بخرید | عکس: پدرام کریمی

• باورتان می‌شود که بازار تبریز 5500 باب حجره دارد؟ رقم زیادی برای بازاری به طول یک کیلومتر نیست! به جز غرفه‌ها و حجره‌ها، 30 مسجد، 5 باب حمام عمومی و 12 باب مدرسه هم در بازار تبریز ساخته شد. برای ساماند‌هی کسب و کارها در بازار تبریز، جمعا 25 تیمچه، 20 راسته و 11 دالان به مرور زمان به بافت بازار اضافه شد. 
  
• در زمان عباس میرزا فرزند فتحعلی‌شاه قاجار، بازار تبریز به مرکز تجارت انگلیسی‌ها تبدیل شد. در برهه‌ای از زمان یعنی سال 1256ه.ش، شهر تبریز از لحاظ جذب تجار و فروش کالا و اجناس از تهران هم جلو زده بود. سهم بازار تبریز چیزی حدود 25 تا 33 درصد از کل تبادلات تجاری کشور بود. 
  
• اگر بخواهیم از بالا به شهر تبریز نگاه کنیم، بازار تبریز در مرکز یک چهارضلعی قرار گرفته که در حقیقت هسته‌ی مرکزی شهر تبریز است. بازار از سمت شرق به عالی‌قاپو یعنی مجموعه‌ کاخ‌های قاجاری می‌رسد و از غرب به مسجد جامع. رودخانه‌ی مهران‌رود در قسمت شمالی بازار است که باعث تقسیم بازار به دو قسمت شده. به خاطر همین رودخانه، رفته رفته قسمت‌های شمالی رونق خودشان را از دست دادند. بخش بزرگ بازار تبریز در قسمت جنوبی میدان چایی است که به خیابان‌های شهدا، فردوسی و جمهوری اسلامی راه دارد. متاسفانه شهرداری برای ساخت این خیابان‌ها، بخشی از بازار را تخریب کرد.
  

فرش‌های تبریز را از بازار بزرگ تبریز بخرید

• از جالب‌ترین اطلاعات هر بازار، نحوه‌ی نام‌گذاری بخش‌های مختلف بازار است. معمولا این نام‌گذاری‌ها براساس اتفاقات تاریخی، کالاهای خاص یا اسامی افراد مشهور انجام می‌شد. مثلا بازار صادقیه چون توسط میرزا صادق خان پسر صدرالدین محمد بنا شده بود به صادقیه معروف بود یا این‌که چون در زمان مظفرالدین میرزای قاجار، تیمچه‌ی مظفریه ساخته شده بود، از اسم ولیعهد قاجاری استفاده کردند.