سی و سه پل اصفهان

پل‌ها نقاط پر افتخار شهرها هستند، سازه‌هایی که برای وصل کردن آمده‌اند، وصل کردن شهرها و محله‌ها و انسان‌ها. سی و سه پل اصفهان گل سرسبد پل‌های عالم است. این نماد منحصر به فرد اصفهان که جهانی را شیفته‌ی خود کرده است از سال 1011 بر روی زاینده رود زیبا، نظاره گر گذر تاریخ بر فراز پایتخت صفویان بوده است. سی و سه پل اصفهان، پل الله وردی‌خان محلی‌ها، این شاهکار معماری ایران، 400 سال است که با اقتدار، عنوان طولانی‌ترین پل زاینده رود را بر شانه‌های خود حمل می‌کند. با اسمارتیز همراه باشید تا در مورد سی و سه پل بیشتر بدانیم.

بهترین زمان دیدن سی و سه پل

با این‌که بهترین زمان سفر به اصفهان فصل زیبای بهار است؛ اما آب و هوای کویری اصفهان دیدن آن را در اواخر تابستان و اوایل پاییز نیز ممکن کرده است. مخصوصا اینکه اگر در ماه‌های اول پاییز به اصفهان سفر کنید می‌توانید در خلوت ترین حالت ممکن و به دور از جمعیت گردشگران بهاری، بر روی سی و سه پل تاریخی قدم بزنید و هوای خنک پایتخت صفویان را تنفس کنید.

آدرس و راه‌های دسترسی به سی و سه پل

بهترین روش رسیدن به سی و سه پل اصفهان، سوار شدن به تاکسی‌های میدان انقلاب است. البته از متروی ایستگاه‌های سی و سه پل و میدان انقلاب هم می‌توانید استفاده کنید. اگر با ماشین خود نیز به اصفهان سفر کرده اید بهتر است جایی برای پارک در اطراف خیابان چهارباغ پیدا کنید.

آدرس سی و سه پل: میدان انقلاب، انتهای خیابان چهارباغ عباسی

پیاده بر روی سه‌وپل را حتما احتمان کنید | عکس:ابوالفضل محمدی

هزینه‌ی بلیت و ساعات دسترسی به سی و سه پل

برای بازدید از سی و سه پل اصفهان نیاز به پرداخت هیچ هزینه ای ندارید و در‌واقع این معروف‌ترین نماد اصفهان همواره در تمام طول شبانه‌روز میزبان گردشگران بر روی سنگ‌فرش‌های تاریخی خود است.

دانستنی‌های قبل از دیدن عالی قاپو

• سی و سه پل مشهورترین نماد شهر اصفهان است.
• محوطه‌ی اطراف سی و سه پل سال‌ها‌ست که شلوغ‌ترین تفرجگاه مردم اصفهان در هنگام غروب است.
• اولین نام پلی که ما آن را به نام سی و سه پل اصفهان می‌شناسیم، پل شاه عباسی بوده است. زیرا این پل به دستور شاه عباس صفوی ساخته شده بوده.
• محلی‌ها هنوز سی و سه پل را به نام پل الله‌وردی‌خان می‌شناسند زیرا بیشترین زحمت ساخت این پل را الله‌وردی‌خان اوندیلادزه، سپهسالار صفوی کشیده بود.
• بعدها سی و سه پل به نام پل جلفا در آمد؛ زیرا بیشترین استفاده‌ی آن برای عبور و مرور افراد محله‌ی جلفا در بخش جنوبی اصفهان بوده است.
• در همان زمان سی و سه پل به پل چهل چشمه نیز مشهور بوده؛ به دلیل اینکه در زمان ساخت آن از 40 چشمه‌ی زیر پل آب جاری بوده است.
• بعدها به آن سی و سه چشمه می‌گفتند زیرا از چهل چشمه‌ی اولیه، سالها فقط 33 چشمه باقی مانده بوده است.
• هنوز هم در برخی مناطق اصفهان به سی و سه پل، پل زاینده رود می‌گویند زیرا هنوز هم طولانی‌ترین پل بر روی زاینده رود است.
• سی و سه پل اصفهان در تاریخ دقیق 15 دی سال 1310 در فهرست آثار ملی ایران با شماره 110 ثبت شد.

جشن‌ها و مراسم‌های برگزار شده بر سی و سه پل اصفهان

سی و سه پل از ابتدای ساخته شدن تنها برای رفت و آمد مردم نبوده است بلکه مکانی برای تجمع‌ها و جشن‌های صفویان نیز بوده است. امروزه نیز از آن رسم و سنت‌ها، خوش‌گذرانی و شب‌نشینی مردم اصفهان در اطراف پل سی و سه پل باقی مانده است. از جشن‌هایی که در طول تاریخ بر روی این پل دوست‌داشتنی گرفته شده است می‌توان به نوروز و چند مراسم مذهبی ارمنیان اصفهان و جشن آب‌پاشان اشاره کرد.

بنای منظم و بسیار زیبای سی‌وسه پل | عکس:محمدحسن کاظمی‌زاده

نوروز صفوی: اگر در زمان صفویان دوربین‌های امروزی وجود داشت قطعا از جذاب‌ترین عکس‌های به‌جا مانده از آن حکومت، عکس چراغانی سی و سه پل در مراسم نوروز بود. نوروزی که در زمان صفویان از سه تا هفت شبانه‌روز ادامه داشت و در تمام این مدت ریسه‌های فانوس و بعدها چراغ، سرتاسر پل کشیده می‌شد و مراسم گلریزان در روز اول نوروز بر روی معبر سی و سه پل در مسیر شاه عباس صفوی و درباریانش انجام می‌شد. در تاریخ آمده است که در سال 1018 که نوروز با محرم هم‌زمان شده بود بعد از برگزاری مراسم محرم، مردم اصفهان سی و سه پل را به دستور شاه به طوری چراغانی و آذین کردند که زیبایی آن باعث شد شاه مبلغ پانصد تومان از مالیات آن سال اصفهان را به آن‌ها ببخشد.

مراسم خاج‌شویان: ارمنی‌های اصفهان هر ساله به مناسبت غسل تعمید حضرت مسیح جشنی به‌نام خاج‌شویان بر روی سی و سه پل برگزار می‌کردند. اعتقاد آن‌ها بر این است که آب جاری، در این روز به‌خصوص مقدس می‌شود پس در اطراف سی و سه پل به رودخانه می‌رفتند و در آب زاینده رود شنا می‌کردند. زمان دقیق این مراسم در دوران صفویان روز سیزدهم ماه ژانویه یا 24 دی ماه بوده است و شاه و درباریان و شعرا نیز در این مراسم حضور داشتند و  مردم با پاشیدن آب و گلاب روی هم‌دیگر شادمانی می‌کردند.

سی و سه پل گل سرسبد پل‌های عالم است

برخی از نقل‌قول‌های جهان‌گردان معروف درباره‌ی سی و سه پل اصفهان

 ایران‌شناس معروف بریتانیایی، لرد جورج ناتانیل کرزن: انسان هیچ انتظار ندارد برای دیدن آنچه که روی هم رفته می‌توان آن را باشکوه‌ترین پل دنیا نامید، ناچار از مسافرت به ایران باشد.

 ژنرال انگلیسی، پرسی سایکس: سی و سه پل از جمله پل‌های درجه اول در دنیاست.

سفیر پادشاه اسپانیا، دن گارسیا: این پل نیز از بناهای الله‌وردیخان اوندیلادزه گرجی است و با اینکه دشمنان و حسودان می‌گویند این بنا با پول ساخته شده است، نمی‌توانند انکار کنند که بانی شخص اوست. اما باور عموم مردم که حقیقت نیز همان است، این است که الله‌وردیخان پل را به خرج خود ساخته است.

جهانگرد فرانسوی، شاردن: سی و سه پل شاهکار شگفت انگیز معماری است.

راهنمای بازدید از سی و سه پل

سی و سه پل اصفهان، پل خوش‌گذرانی و تفریح است. کافی‌ست قبل از غروب آفتاب سری به محوطه‌ی اطراف پل بزنید تا گروه‌های مردم را ببینیدندی که در اطراف زاینده‌رود بساط پیک‌نیک را پهن کرده‌اند و به تفریح و خوش‌و بش مشغولند. کافه‌ها و رستوران‌های فراوان اطراف سی و سه پل هم زحمت حمل غذا را آسان کرده‌اند و هر زمان احساس گرسنگی کردید کافیست سری به آن‌ها بزنید. علاوه بر همه‌ی این‌ها تقریبا همیشه می‌توانید نوازنده یا آوازه‌خوانی را در اطراف محوطه‌ی فضای سبز و یا بر روی پل پیدا کنید و فضای حاکم بر این منطقه هیچ‌وقت خالی از موسیقی نمی‌شود. بعد از بارندگی‌های اخیر نیز بساط قایق‌سواری نیز بر بستر زاینده‌رود پهن شده و جا به جا هم گروه‌هایی را می‌بینید که زیر پل تنی به آب می‌زنند. در حین این تفریح‌ها بد نیست نگاهی داشته باشیم به تاریخچه ساخت سی و سه پل و معماری خاص این شاهکار اصفهانی.

پرنده‌های بر روی آب‌های روان از سی‌وسه پل | عکس: بردیا کربلایی

پل سی و سه پل اصفهان از مستحکم‌ترین سازه های این شهر است. این پل که توسط الله‌وردیخان سردار گرجی‌تبار صفویان ساخته شده است دارای 33 دهانه برای خروج آب است و برخی این تقارن را به مناسبت 33 حرف الفبای گرجی می‌دانند که البته از اساس اشتباه است زیرا سی و سه پل در زمان ساخته شدن 40 دهانه داشته که به مرور زمان از بین رفته‌اند. با این‌حال هنوز هستند کسانی که این 33 دهانه‌ی به‌جا مانده را نمادی از عدد 133 که عدد آناهیتا الهه‌ی آب و روشنایی‌ست، می‌دانند.

با اینکه ساخت این پل به دستور شاه عباس اول بوده و به همت الله‌وردیخان، اما تاریخ دقیق ساخت آن در کتاب های قدیمی با تناقضات فراوان همراه است. با این حال درباره‌ی معمار اصلی سازنده‌ی سی و سه پل اتفاق نظر وجود دارد و نام استاد حسین بناء اصفهانی در اسناد مختلفی به عنوان معمار سی و سه پل اصفهان آمده است. بعدها پسر او محمدرضا اصفهانی نیز شاهکار مسجد شیخ لطف الله را معماری کرده است. از جذابیت‌‌های ساخت سی و سه پل این است که برخلاف پل‌های دیگر، بر روی قیمت عریض رودخانه ساخته شده است و دلیل این انتخاب عمق کم بستر زاینده‌رود در این قسمت و چشم انداز وسیع شهر از فراز این پل نقطه است.

سی و سه پل بنایی‌ست با دو نوع مصالح مختلف، قسمت‌های زیر پل از سنگ و قسمت‌های رویی و تزیینات پل با آجر و ملات ساروج و گچ ساخته شده‌اند. پایه‌های سی و سه پل از نوعی سنگ ساخته شده است که با گذشت زمان و جذب رطوبت رودخانه، دوام و استحکام آن افزایش می‌یابد. طاق‌نماهای سرپوشیده‌ی دو طرف پل راه باریکی در میان پل ایجاد کرده‌اند که فاصله‌ی چندانی از بستر رودخانه ندارد. راه دیگری نیز در بالای پل وجود دارد که در فضای آزاد است . در کل سی و سه پل مجموعا 99 طاقچه وجود دارد که در گذشته درون هرکدام از آنها تابلوهای نقاشی نفیسی نگهداری می‌شده و امروزه اثری از هیچ‌کدام از آن‌ها نیست.