اصفهان شهر کلیساهای ایران: شهر هزارتوی باشکوه معماری‌های ایرانی، اسلامی و ارمنی. هنر در کلیسای بیت اللحم به اوج خود رسیده. در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله‌های قدیمی اصفهان قدم بزنید و به دوران اوج ترکیب هنر و انواع مذهب سفر کنید. کلیسای بیت اللحم نمونه‌ی کاملی از این تلفیق باشکوه است که به عنوان دومین کلیسای جذاب اصفهان معروف شده. با اسمارتیز همراه باشید تا با این کلیسا بیشتر آشنا شوید.
شاید اینها را هم بپسندید!
بهترین زمان دیدن کلیسای بیت اللحم
بهار، بهترین فصل سفر به شهرهای مرکزی و گرم ایران مانند اصفهان است. فصلی که می‌توان در هوای لطیف آن در کوچه‌پس‌کوچه‌های محله‌های قدیمی اصفهان مانند جلفا، آزادانه قدم زد و خود را به تقابل مذاهب و معماری‌ها سپرد. هر ساله در ایام نوروز و از سوم تا نهم اردیبهشت ماه، شهرداری اصفهان تورهای رایگان اصفهان گردی دایر می‌کند که بازدید از کلیسای بیت اللحم و محله‌ی جلفا نیز گاهی در این تورها گنجانده می‌شود. اوایل پاییز و اواخر تابستان نیز می‌توان گردشگرانی با ملیت‌های مختلف را در کوچه‌ها و کافه‌های جلفا دید که در خنکای خوش این روزها در حال کلیساگردی و بازدید از
کلیسای وانک و کلیسای بیت‌اللحم هستند.
کلیسای بیت‌اللحم در محله‌ی جلفای اصفهان قرار دارد | عکس: نیما جلالی
آدرس و راه‌های دسترسی به کلیسای بیت اللحم
برای رفتن به کلیسای بیت اللحم کافی‌ست در محله‌ی جلفای اصفهان به خیابان نظر برسید تا بتوانید میدان بزرگ این خیابان و گنبد عظیم کلیسای بیت اللحم را ببیند. اگر با ماشین خود به اصفهان سفر کرده‌اید فقط باید کمی به دنبال جای پارک در کوچه‌های اطراف کلیسای بیت اللحم بگردید.
آدرس کلیسای بیت اللحم: خیابان نظر شرقی، جنب میدان بزرگ
هزینه‌ی بلیت و ساعات دسترسی به کلیسای بیت اللحم
دیدن کلیسای بیت اللحم اگرچه ممکن است از ابتدا در برنامهی سفر اکثر گردشگران اصفهان گنجانده نشده باشد اما تجربه‌ای‌ست که از دست دادن آن پشیمانی سنگینی به بار خواهد آورد. اکثر کسانی که به طور اتفاقی و در راه رفتن به وانک و یا قدم زدن در کوچه‌های قدیمی جلفا تابلوهای کلیسای بیت اللحم را دیده‌اند و با تردید پا به درون این بنای عظیم و ساده و خاکی شدند، با چنان سورپزایز حیرت‌انگیزی مواجه شده‌اند که تا سال‌ها برای دیگران تعریف می‌کنند. شکوه و زیبایی درون کلیسای بیت اللحم چیزی حدود 2 ساعت از وقت گردشگران را می‌گیرد اما به اندازه ی دو سال زیبایی و رنگ و هنر به چشمان‌شان سرازیر می‌کند.
هزینه‌ی بلیت اتباع ایرانی و خارجی: 5000 تومان
ساعت بازدید: از 8:30 تا 18:30
دانستنی‌های قبل از دیدن کلیسای بیت اللحم - کلیسای بیت اللحم دومین کلیسای مهم اصفهان است.
- کلیسای بیت اللحم کلیسایی‌ست که به علت ناشناخته‌تر بودن، همواره نسبت به کلیسای وانک، خلوت‌تر است.
- کلیسای بیت اللحم در دوره‌ی سلطنت صفویان و زمان پادشاهی شاه اول در سال 1628 میلادی بنا شده است.
- بنیانگذار کلیسای بیت اللحم خواجه پطرس ولیجان می‌باشد که از تاجران ارمنی بسیار ثروتمند دوران صفوی بوده است.
- مزار این بازرگان خیر، در حیاط کلیسای بیت اللحم قرار دارد، علاوه بر این،
محوطه‌ی مقبره، مدفن چند تن از اعضای خانواده ایشان نیز می‌باشد.
- بعد از ساخت کلیسای بیت اللحم، خیابانی در محله‌ی جلفای اصفهان نیز به نام خواجه‌پطرس نامگذاری شده است.
- از داستان‌های فراوانی که درباره‌ی ساخت کلیسای بیت اللحم وجود دارد کاین
است که در روز هفته مقدس، خواجه پطروس برای شرکت در مراسم، به کلیسای مریم
که کمی پایین‌تر از این کلیساست و هوز هم وجود دارد می‌رود، و چون جایی
برای نشستن پیدا نمی‌کند تصمیم می‌گیرد کلیسای باشکوه‌تر، بزرگ‌تر و
بلندتر، در همان اطراف و درست در مقابل کلیسای مریم بسازد.
- داستان دیگری که گفته می‌شود، این است که خواجه پطرس همان‌طور که گفته شد
تاجری بزرگ بوده و در هند جان می‌سپارد، در حالی که وصیت کرده بوده که قلب
وی را در جلفا به خاک بسپارند و چنین شد که برای عمل به وصیت وی، کلیسای
بیت اللحم در جلفا ساخته شد.
- تصویر بانی و موسس کلیسا، خواجه پطرس ولیجان بر روی دیوار کلیسا نقش شده و امروزه قابل مشاهده است.
- نام ارمنی کلیسای بیت اللحم کلیسای بدخِهم یا بتقِحِم یا بتلهم مقدس می‌باشد.
- نام این کلیسا به نام زادگاه حضرت عیسی مسیح، بیت اللحم یا اورشلیم نامگذاری شده است.
- گنبد کلیسای بیت اللحم بزرگ‌ترین گنبد در میان گنبدهای سایر کلیساهای اصفهان است.
- کلیسای بیت اللحم امروزه به عنوان موزه مورد بازدید قرار می‌گیرد.
- کلیسای بیت لحم را می‌توان هم از نظر نقاشی‌های زیبای داخلی و هم از نظر نمای خارجی، باشکوه‌ترین کلیسای اصفهان دانست.
- کتابی به نام «نگارنامه و راهنمای کلیسای بیت لحم جلفای اصفهان» درباره
کلیسای بیت اللحم به چاپ رسیده است که خواندن آن خالی از لطف نیست.
- روزنامه دیلی تلگراف در مقاله‌ی منتشر شده در نوامبر 2016، کلیسای بیت اللحم را در فهرست 23 کلیسای زیبای جهان قرار داد.
- کلیسای بیت اللحم در تاریخ 17 اسفند 1381 با شمارهٔ ثبت 7643 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
طراحی و نقاشی‌های روی کلیسای بیت‌اللحم خیره کننده است | عکس: andrea palazzi
راهنمای بازدید از کلیسای بیت اللحم
مانند اکثر کلیساهای محله‌ی جلفا، کلیسای بیت اللحم نیز تلفیقی از معماری ایرانی، اسلامی و ارمنی است. نمای داخلی این کلیسای مستطیلی شکل با تالارهایی گنبددار به سبک معماری ارمنی است اما ظاهر نما و چیزی که از بیرون قابل مشاهده است به طور کامل مانند سازه‌های ایرانی اسلامی در دوران صفویان می‌باشد و تنها تفاوت آن عدم وجود هرگونه تزیینی با نقش و نگار و حتی رنگی در نمای بیرونی است. مخصوصا گنبد دو لایه‌ی عظیم کلیسای بیت‌اللحم که از دور کاملا نمایان و قابل تشخیص است، به طور کامل به سبک اسلامی ساخته شده است و سطح داخلی آن به تماما با آب طلا تزیین شده است. ارتفاع گنبد عظیم کلیسای بیت اللحم از سطح زمین 25 متر و قطر آن 11 متر می‌باشد. قبل از ورود به درون ساختمان صحن کلیسای بیت اللحم کتیبه ی سردر کلیسا را می‌توان دید که با خط ارمنی بر آن نام سازندگان کلیسا و تاریخ ساخت آن حک شده است. علاوه بر این در این کتیبه به تعمیر کلیسای بیت اللحم در سال 1316هجری قمری در زمان مظفرالدین شاه قاجار نیز اشاره شده است. در صحن کلیسای بیت اللحم دیواره ی داخلی گنبد دوجداره را می‌توان دید که با هشت نورگیر در قسمت پایین احاطه شده است و خود گنبد توسط چهار قوس که به چهار ستون بزرگ متصل است به دیوارهای شمالی و جنوبی بنا اتکا دارد. طبقه‌ی دوم کلیسای بیت اللحم که مخصوص بانوان است دارای یک بخش میانی به شکل تالار مربعی شکلی است معماری آن از از مدل کلاسیک تالارهای گنبددار ارمنی آمده است. نقاشی‌های جداره‌ی داخلی گنبد کلیسای بیت اللحم و دیوارهای اطراف آن با صحنه‌ی اثیری رستاخیز حضرت مسیح و چهره 12 حواری حضرت مسیح و حرکت پتروس حواری بر آب، فضایی در صحن اصلی این کلیسا به وجود آورده‌اند که اکثر گردشگران تحت گیرایی آن قرار می‌گیرند.
ورودی کلیسای بیت‌اللحم اصفهان | عکس: محسن سعیدی‌فر
زیباترین نقاشی کلیسای بیت اللحم صحنه‌ای از بهشت است که خواجه پطرس در سمت چپ آن با تاجی بر سرش ایستاده است. ناقوس‌خانه‌ی کلیسای بیت اللحم در سمت غربی آن بر روی 4 ستون سنگی و زیر سقفی مخروطی شکل با صلیبی بر بالای آن قرار دارد. این ناقوس خانه در در سال 1897 به کلیسای بیت اللحم اضافه شده است. سنگ‌قبرهایی که در حیاط کلیسای بیت اللحم دیده می‌شود مزار خواجه پطرس ولیجان، سازنده‌ی کلیسای بیت اللحم و افراد خاندان او هستند. به علت تعریض خیابان شمالی کلیسا، تعدادی از این سنگ قبرها در سال‌های بعد به خیابان نظر منتقل گردیدند. علاوه بر ورودی اصلی در سمت غربی، در قسمت جنوبی کلیسای بیت اللحم ورودی فرعی وجود دارد. در قسمت شرقی کلیسا نیز محراب قرار گرفته است. اطراف محراب زیبای کلیسای بیت اللحم دارای دو اتاق مستطیلی شکل می‌باشد که به صورت قرینه در دو طرف قرار گرفته‌اند. اگر چه مصالح به کار رفته در ساخت کلیسای بیت اللحم اکثرا خشت و آجر است، اما سطح داخلی تمام قسمت‌های این کلیسا با گچ پوشانده شده است و تمام نقاشی‌های زیبا و مسحور کننده‌ای که بر دیوار‌ها و طاق‌ها و رواق‌ها و سقف‌ها و حتی در فاصله‌های کوچک بین پنجره‌ها دیده می‌شود، بر روی گچ طرح زده شده‌اند. در قسمت پایین دیوارهای کلیسای بیت اللحم به دلیل جلوگیری از تخریب، از کاشی‌های لعاب‌دار با رنگ‌های کبود و ارغوانی آبی و نیلی استفاده شده است و اکثر نقاشی‌ها نیز توسط آبرنگ و رنگ روغن کشیده شده‌اند. با اینکه کلیسای بیت اللحم از کلیسای وانک کوچکتر است اما زیبایی و خلوتی این کلیسا به علاوه فضای حیرت انگیز آن باعث شده است که به دومین کلیسای جذاب اصفهان تبدیل شود. به گفته گردشگران کلیسای بیت اللحم با وجود این که نقاشی‌های کلیسای وانک ممکن است پر ابهت‌تر و رنگی‌تر به نظر برسند، اما عظمت و شکوه و حالت اثیری این کلیسا به همراه موسیقی پیانوییکه پخش می‌شود چنان است که حال و هوای متفاوتی به گردشگران می‌دهد. کلیسای بیت اللحم با اینکه از بیرون به صورت. ساختمانی کاملاً ساده و خاکی رنگ دیده می‌شود اما تزئینات داخلی مسحور‌کننده و حیرت‌انگیزی که دارد، باعث به وجود آمدن پارادوکسی زیبا در ذهن بازدید‌کنندگانش می‌شود. شاید همین تلفیق سادگی بیرونی کلیسای بیت اللحم و جلال و شکوه درون آن است که این‌چنین موجب حیرت بازدیدکنندگان شده است.