کدام حیوان کرونا را پخش کرد؟

بالاخره بعد از نزدیک به 4 ماه از شیوع ویروس کرونا در سراسر جهان و افزایش روز به روز تعداد مبتلایان کرونا، پانگولین یا مورچه خوار پولک دار به عنوان حیوان اصلی حامل کرونا ویروس شناخته شد. اما واقعا درست است این حیوان زبان‌بسته را به عنوان مجرم به همه جا معرفی کنیم؟ اگر خودِ پانگولین می‌توانست با ما صحبت کند، این اتهام را قبول می‌کرد؟ خیلی از حافظان محیط زیست نسبت به متهم کردن پانگولین یا هر حیوان دیگری برای شیوع کرونا واکنش نشان می‌دهند و می‌گویند که متهم اصلی شیوع ویروس کرونا، حیوانات نیستند: «ما» متهم هستیم!

از زمانی که کرونا ویروس در آخرین روز سال 2019 میلادی، رسما اعلام حضور کرد تا ماه مارس یعنی 3 ماه بعد، نظریات مختلفی برای سرمنشا این ویروس مطرح شده. از همان ابتدا 3 حیوان از مظنونین اصلی بودند: خفاش، مار و پانگولین. البته برای چند روزی، همه فکر می‌کردند که مار منشا اصلی است اما بعد از مدتی مشخص شد خفاش‌هایی که طعمه مار شدند، کووید-19 داشتند. در تازه‌ترین تحقیقات هم مشخص شده که Pangolin یا مورچه خوار پولک دار اولین حیوانی بوده که این چرخه‌ی بیماری را آغاز کرده. اگر همین الان در اینترنت عبارت‌های پانگولین در چین یا پانگولین و کرونا را جستجو کنید، به صفحات زیادی می‌رسید که این نظریه را عنوان کردند.

Pangolin، پولک پوست، مورچه خوار پولک دار یا مورچه خوار فلس دار، از جانوران خاصی است که به خاطر فلس‌های کراتینی‌اش معروف است. پانگولین‌ها به جز آفریقا، بومی بعضی از کشورهای آسیایی هم هستند و به خاطر پوست متفاوتی که دارند در طب سنتی و حتی جادوگری هم استفاده می‌شوند. مثلا در طب سنتی چینی از پوست مورچه خوار پولک دار برای درمان بیماری‌هایی مثل التهاب مفاصل بهره می‌برند. گفته می‌شود که هر کیلو پانگولین در بازار زیرزمینی حیوانات چین، 600 دلار به فروش می‌رسد.

محققان طی تحقیقات‌شان به این نتیجه رسیده‌اند ویروسی که در بدن پانگولین‌ها هست، شباهت بسیار زیادی به کرونا ویروس دارد. آن‌ها با این نظریه جلو می‌روند که در جایی از اکوسیستم طبیعت مورچه خوار پولک دار و خفاش با هم به طور غیرمستقیم ارتباط داشتند. از آنجایی که سیستم بدنی خفاش، ایمنی بسیار عجیبی در مقابل ویروس‌های مختلف دارد، توانسته بعد از به سازگاری رسیدن با ویروس، آن را در جایی روی زمین از طریق مدفوع یا ادرارش پخش کند. از آن طرف هم پانگولین به طریقی که هنوز مشخص نیست، این ویروس را وارد بدنش کرده و از آن طرف به ما انسان‌ها منتقل شده. البته این نظریه هنوز به اثبات نرسیده و دانشمندان در حال رد یا اثبات آن هستند.

حافظان محیط زیست و کسانی که به طور جدی در حفظ حیات وحش در سراسر جهان شرکت می‌کنند، معتقدند که انگشت اتهام را به سمت حیوانات (به خصوص حیوانات در خطر انقراض) گرفتن، کار بسیار اشتباهی است هرچند که در نهایت، مزیتی هم دارد. آن‌ها معتقدند با ثابت شدن این نظریات، می‌توان به حفظ حیوانات کمک کرد. بسیاری از پژوهشگران کووید-19 درخواست کردند تا پیدا شدن حلقه‌ی اصلی انتقال کرونا ویروس از حیوان به انسان، تجارت و فروش حیوانات در خطر انقراض (چه به صورت قانونی و چه غیر قانونی) متوقف شود و قوانین سخت‌گیرانه‌ای اعمال شود.

«امروز بیش از هر زمان دیگری باید از دولت‌مردان و حکومت‌ها بخواهیم که به تجارت غیرقانونی حیوانات حیات وحش پایان دهند». این درخواست را الیزا پنجانگ (Elisa Panjang) از دانشگاه Cardiff دارد، شخصی که در مرکز حفاظت از مورچه خوار پولک دار در مالزی کار می‌کند. به جز او چندین محقق دیگر مثل پروفسور اندرو کانینگام (از موسسه Zoological Society of London) و دکتر Dan Challender از دانشگاه آکسفورد هم چنین درخواستی دارند. آن‌ها می‌گویند به خاطر وجود تشابهات فراوان کووید-19 با پانگولین‌ها، بهتر است از تجارت غیر قانونی‌شان جلوگیری شود تا جهش ویروس‌ها اتفاق نیفتد. البته این درخواست فقط شامل حال مورچه خوار پولک دار نیست بلکه برای سایر حیوانات در خطر انقراض هم صدق می‌کند.
کسانی که طرفدار محیط زیست هستند، معتقدند شیوع کرونا ویروس و اعمال قرنطینه‌ در کشورهای مختلف، باعث شده تا «زمین نفسی بکشد» و حیات وحش بتواند خودش را احیا کند. نمونه‌اش را می‌توانیم در بازگشت دلفین‌ها، ماهی‌ها و سایر حیوانات به شهر ونیز ایتالیا ببینم که حالا با تعطیل شدن شهر ونیز و قرنطینه آن، به زادگاه‌شان برگشته‌اند.