خیلی از ما ایرانی‌ها وقتی راجع به ارگ‌های تاریخی ایران حرف می‌زنیم، اولین جایی که به زبان‌مان می‌آید،
ارگ بم است اما بیایید این بار ارگ بم را کنار بگذاریم و راجع به دومین شهر خشتی ایران حرف بزنیم که معماری فوق‌العاده پیچیده و منحصر به فردی داشته. نارین قلعه، شاهکاری از معماری شهرسازی ایرانی است که در میبد یزد باید سراغش بروید. اینجا نزدیک 3 هزار سال قدمت دارد و در 7 طبقه ساخته شده! این بار اگر گذرتان به استان یزد خورد، حتما به
نارین قلعه میبد هم فکر کنید. از دیدنش پشیمان نمی‌شود. دلیلش را به شما می‌گویم!
شاید اینها را هم بپسندید!
بهترین فصل بازدید از نارین قلعه میبد
شهر میبد در استان یزد با آب و هوای خشک و کویری‌اش معروف است برای همین پیشنهاد نمی‌کنیم که در فصل‌های زمستان و تابستان نارین قلعه میبد را ببینید. با این حال بعضی‌ها هم هستند که به خاطر خلوتی شهر، این زمان را ترجیح می‌دهند. راستش در این زمان می‌توانید عکس‌های بهتری هم بگیرید، چون جمعیتی نیست که مجبور شوید در عکس‌های‌تان محوشان کنید.
به هر حال، اگر دنبال بهترین زمان
سفر به میبد هستید، اسفند و اردیبهشت بهترین زمان است. در این موقع از سال، هوا معتدل است و متوسط دما از 25 درجه بیشتر نمی‌شود.
راه دسترسی به نارین قلعه میبد
آدرس: استان یزد، شهر میبد، میدان شهرداری، بلوار امام
نارین قلعه میبد در نزدیک شهرداری و مرکز شهر واقع شده و پیدا کردن آن آسان است. برای رفتن به این قلعه باستانی، لازم است به میدان شهرداری میبد رفته و وارد بلوار امام شوید. نارین قلعه میبد در ابتدای این بلوار قرار دارد. بلوار بسیج، قاضی میرحسین، امام و رشید‌الدین به میدان شهرداری راه دارند و می‌توانید با استفاده از این مسیر‌ها راه خود را پیدا کنید. نارین قلعه در منطقه‌ای قرار گرفته که آثار تاریخی در آن زیاد دیده می‌شوند. برای مثال چاپار‌خانه میبد، کاروانسرای شاه عباسی و یخچال میبد همه در این منطقه قرار دارند. پس بهتر است بازدید از این مکان‌ها را هم در برنامهی سفر میبدقرار دهید.
“قدیمی‌ترین قسمت‌های نارین قلعه به زمان ساسانیان برمی‌گردد. مردم محلی به این قسمت‌ها، بوکن می‌گویند. ”
هزینه‌ی بلیط و ساعات دسترسی
هزینه بلیط بازدید از نارین قلعه میبد برای گردشگران ایرانی 4000 تومان و برای گردشگران خارجی 30،000 هزار تومان است. شما می‌توانید هر روز از ساعت 9-13 و 14-17 از نارین قلعه بازدید کنید.
نارین قلعه میبد در روز‌های شنبه عصر، تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی در 21 رمضان، رحلت پیامبر در 28 صفر، رحلت امام خمینی در 14 خرداد و 25 شوال شهادت امام جعفر صادق تعطیل است.
دانستنی‌هایی قبل از دیدن نارین قلعه میبد
- از لحاظ قدمت، نارین قلعه میبد از کهن‌ترین نشانه‌های شهرنشینی در تاریخ یزد را در خود دارد. در پی حفاری‌های باستان‌شناسی که در این مکان انجام شده، تکه سفالی کشف شده که تصویری نیمه انسان-نیمه حیوان روی آن دارد. می‌گویند این طرح به نقش‌نگاره‌های تمدن عیلامی در هزاره‌ی سوم قبل از میلاد خیلی شبیه است. به خاطر همین بعضی باستان شناسان معتقدند قدمت این قلعه به 3 الی 4 هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد.
- این قلعه هفت طبقه دارد و مساحت کلی آن سه هکتار است. برج و بارو و دربند‌های متعدد در آن دیده می‌شود. این قلعه چهار برج اصلی بلند دارد که با گذشت زمان فقط قسمت مرکزی آن‌ها باقی مانده است.
- وجود شبکه‌های زیرزمینی از ویژگی‌های جالب دیگری است که در معماری این قلعه به چشم می‌خورد. از همین شبکه‌های زیرزمینی برای رفت و آمد و تامین آب و غذای افراد هم استفاده می‌شده.گفته شده که در گذشته هیچ متجاوزی نتوانسته این شبکه‌ها را فتح کند. به خاطر مستحکم بودن قلعه و سیستم ایمنی بالایی که نارین قلعه میبد داشته، در اوایل دوران ظهور اسلام این قلعه دست نخورده باقی مانده بود.
- شاید جالب باشد بدانید که کارشناسان عقیده دارند که این بنا روی یک زمین بکر ساخته نشده، بلکه روی یک بنای قدیمی‌تر بنا شده است. دلیل این ادعا می‌تواند آثار سوختگی و تنور و تکه‌های سفالی باشد که آن‌ها را مربوط به دوران آهن می‌دانند. با این وجود، حدس زده می‌شود که در واقع نارین قلعه بنایی بسیار قدیمی است که در هر دوره مرمت شده و ساخت‌های جدیدی را پذیرفته تا زمانی به نهایت شکوه خود رسیده است. اندازه‌ی متفاوت خشت‌هایی که در ساخت بنا استفاده شده دلیل دیگری برای این ادعاست. بخش‌های زیرین همچنان نامشخص و غیر قابل دسترس است، اما باستان شناسان توده‌ی خشتی بسیار وسیعی که بر روی آن قرار گرفته است را مربوط به دوران ساسانیان می‌دانند. دلیل این ادعا هم به مهر و کتیبه‌ی پهلوی کشف شده در این مکان باز می‌گردد.این بخش‌های زیرین که قدیمی‌ترین قسمت‌های قلعه محسوب می‌شوند در گویش محلی به آن‌ها بوکن می‌گویند.
بخشی از قلعه‌ی زیبای نارین میبد
- کارشناسان حدس می‌زنند که ترمیم و مرمت این قلعه در دوران آل مظفر تمام شده است. این مرمت‌ها در قسمت‌های شاه نشین، مردم نشین، خندق و برج و بارو‌ها دیده می‌شود که البته بدون در نظر گرفتن اصول معماری انجام شده و غیر مستحکم است. احتمال می‌رود که این ترمیم‌ها با عجله صورت گرفته به همین دلیل به صورت دیوار‌هایی به صورت چینه و خشت است.
- در گذشته در اطراف نارین قلعه خندق‌هایی کنده بودند. طول نقب‌های زیر آن گاهی از یک فرسنگ‌هم می‌گذرد، یعنی حدود 6 کیلومتر! از لحاظ تاریخی، نارین قلعه میزبان حوادث مهمی هم بوده مثل جنگ آل مظفر در برابر چوپانیان که در این جنگ، آل مظفر پیروز شد.
- به طور کلی، نارین قلعه در 5 مرحله ساخته شده و مصالح ساختمانی‌اش خشت و گل است. تمامی بخش‌های قلعه روی تپه‌ای به ارتفاع 25 متر ساخته شده و از معماری مطبق برای ساخت بخش‌های ساختمانی قلعه استفاده شده. اگر به نارین قلعه بروید، می‌توانید منظره‌ی زیبایی را از تمام شهر میبد پیش چشم‌تان داشته باشید.
- نارین قلعه میبد به خاطر ویژگی‌های منحصر به فرد معماری‌اش در سال 1354 با شماره‌ی 3490 در آثار ملی ثبت شد.
راهنمای بازدید از نارین قلعه میبد
زیلو، نماد شهر میبد است و یکی از جاهای جالب شهر که این نماد را نشان می‌دهد، قسمت ورودی نارین قلعه است. برای همین وقتی از پایین وارد قلعه می‌شوید با زیلویی از کاشی روبرو می‌شوید. این زیلو به سفارش شهرداری میبد ساخته شده و در بیشتر عکس‌های نارین قلعه دیده می‌شود.
کاشی کاری در ورودی نارین قلعه. این کاشی‌کاری به شکل زیلو نماد شهر میبد است.
به طور کلی، نارین قلعه میبد از دو بخش اصلی قابل سکونت و زندگی تشکیل شده است که به بخش بالایی و پایینی معروفند. بخش بالایی بخش حاکم نشین است ودر سه طبقه ساخته شده که از دربند سوم شروع می‌شود. پایان این بخش در شاه‌نشین مظفری است و معماری حلزونی شکلی این دو را به هم وصل می‌کند. در بخش‌های بالایی دیوار‌ها، روزنه‌هایی ایجاد شده که نور عمارت از آن‌ها تامین می‌شود.
بخش پایینی بخش مردم نشین است که شامل خانه‌ها، مسجد، گذرگاه‌ها، حمام و ... است. این بخش متاسفانه نابود شده و در حال حاضر اثر زیادی از آن‌ها باقی نمانده. کوشک نزدیک‌ترین روستا به قلعه بوده و باغات، آسیاب‌ها و قنات‌های زیادی داشته است. بادگیر‌ها، خانه و کوچه‌های سابات‌دار را در نزدیکی آن می‌توانید دید.
منظره‌ی زیبایی از شهر میبد که از بالای نارین قلعه میبد می‌توانید ببینید.
اتاق‌های متعدد و تو در تو، از ویژگی‌های نارنج قلعه بوده که متاسفانه الان فقط قسمت‌های کوچکی از آن باقی مانده. بعضی از اتاق‌ها هم به خاطر ریخته شدن راهرو‌ها و قرار گرفتن آن‌ها در طبقه‌ی پایین هنوز کشف نشده باقی مانده‌اند. مردم محلی ارزش زیادی برای این قلعه قادرند و معتقدند که اینجا از زمان حضرت سلیمان نبی به جا مانده! به گفته‌‌ی جعفری، اولین تاریخ نویس یزد، این قلعه جایی بوده که حضرت سلیمان گنج خود را در آن پنهان کرده است.
“غروب در نارین‌قلعه از بهترین زمان‌ها برای گرفتن عکس است. ”
برج و بارو‌های گرد و بلند از ویژگی‌های نارین قلعه است.
به جز معماری داخل قلعه باید به چاه آن هم اشاره کنیم که 4 ضلعی است. ابعاد این چاه، 301 *30*1 است.
قدم زدن در میان این شاهکار معماری، مثل این است که خودتان را کوچک کنید و لابلای صفحات یک کتاب تاریخی قدم بزنید. آن‌هایی هم که به عکاسی علاقمندند یا این‌که عکاس حرفه‌ای هستند، می‌توانند عکس‌های خوبی از این قلعه بگیرند. پیشنهاد می‌کنیم حتما زمان غروب و عصر را برای بازدید انتخاب کنید. در بخش غربی قلعه تخته پلی قرار داشته که می‌گویند اهالی شهر از آن برای عبور و مرور به داخل و خارج قلعه استفاده می‌کردند. در سال 1343 که شهر میبد گسترش پیدا کرد و خیابان‌سازی شد، متاسفانه این پل از روی خندق برداشته شد. در قسمت غربی هم دروازه‌ای با دو برج بلند در دو طرفش ایجاد شد تا افراد بتوانند از آن هم برای رفت و آمد استفاده کنند.