زندگی در شهرهای گرم کشور خلاقیتهای عجیبی همراه خود میآورد.
کت های دزفول هم نتیجه خلاقیت انسانهای گذشته برای فرار از گرما هستند. این غارهای کوچک و دست ساز را در اطراف
رودخانه دز میتوانید پیدا کنید. امروزه کاربری کتهای دزفول تغییری نکرده است و مردم همچنان برای شنا و خنک شدن در تابستان، این آلونکهای کوچک را ترجیح میدهند.
با
اسمارتیز همراه شوید تا چند دقیقه در این غارهای کوچک استراحت کنیم و خنک شویم و از سرگذشت این حفرههای دوستداشتنی سر درآوریم.
شاید اینها را هم بپسندید!
انسانهای هوشمند اثر تاریخی میسازند!
از آثار دیدنی و منحصر به فرد شهر دزفول، کتها (kat) هستند، حفره هایی که با دست بشر ساخته شدند. این حفرههای کوچک و غار مانند که در اطراف رودخانه دز به وفور دیده میشوند خلاقیت انسانهای هوشمند دهههای گذشته است. زندگی در شهرهای گرم همیشه چالشهای عجیب و غریبی را در برابر مردم آن جا قرار داده است، آنها هم با خلاقیت خود از پس چالشها برآمدند و اثری شگفتانگیز را تولید کردند. قناتهای یزد و کت های دزفول نمونههای بارز پیروزی انسان در برابر آب و هوای گرم و اذیتکننده طبیعت است.
کت در گویش دزفولی به معنای حفرههای غار شکل است. این پناهگاههای خنک کننده به دلیل ساختار غار مانند خود بدون نیاز به وسیلهای خاص هوای خنک و مطبوع را بعد از یک آبتنی تابستانی به مسافران هدیه میدهند.
افسانه کت های دزفول
کلمه کت در شرق شناسی روسی به معنی کندن ترجمه شده است که ارتباطی نزدیک با کت های دزفول دارد. از طرفی دیگر در فرهنگ نامه دهخدا معنای کت، "کاریز و جوی آبی که در زیر زمین بکنند، تا آب از آن روان شود" آورده شده است. در فرهنگ عربی نیز کت به واژه کهف برمیگردد که به معنی غار است و محلی برای تحصیل عرفا و دانشمندان. کت های دزفول به گذشتههای دوری برمیگردند و کسی از سرگذشت و منشا آنها خبر ندارد. با این حال تصور میشود در گذشته افرادی به عنوان میراب یا آبسالار، آب ورودی به تونلهای آبرسانی زیرزمینی را در دزفول کنترل میکردند و کتها محل استراحت آنها بوده است. در واقع کتها در کنار دهانههای ورودی آب به شبکه آبرسانی که در گویش محلی به آن قمش (قنات) میگویند قرار گرفته بودند. اما از گذشتههای دور تا امروز کتها از محبوبترین تفرجگاههای دزفول محسوب میشوند. به خصوص مسافرین و مردم شهر که در روزهای گرم بیرون میروند، هوس آبتنی و شنا در رودخانه دز و استراحتی کوتاه در کت های دزفول آنها را بسیار وسوسه میکند.
کت های دزفول
ساختار کت های دزفول
این پناهگاههای کهن در دل صخرههای اطراف رودخانه دز ساخته شدند که از جنس سنگ کانگرومرا هستند. صخرههای سنگی کتها دلیل اصلی ایجاد هوای خنک درون آنها است. ارتفاع دیواره کتهای دزفول 2 تا 4 متر است و تماشای سقف آنها انواع سنگهای ریز و درشت و طبیعی زمین را به شما نشان میدهد. مساحت این حفرههای دستساز متغیر است و میتواند از 5 متر مربع تا 100 متر مربع باشد.
شبیه بودن فضای درون کتها به غار و نزدیکی به رودخانه دز محبوبیت استفاده از این حفرهها را بیشتر کرده است. چرا که خنکترین آب و هوا در فصول گرم سال را در آن جا میتوان تجربه کرد.
پناهگاههای خنک دستساز کجا هستند؟
برای دیدن کت های دزفول و لذت استراحتی کوتاه در فضای مطبوع و خنک کافی است در طول مسیر رودخانه دز شنا کنید. اگر شنا کردن بلد نیستید، تفریحات آبی در این رودخانه فراوان است. قایق سواری، جت اسکی و انواع ورزشهای آبی دیگر شما را به نزدیکی کتها میبرد.
در طول رودخانه حدود 800 کت وجود دارد که هرکدام اندازه و مساحت خود را دارند. برای رسیدن و تماشای کتها کافی است خیابان ساحلی را به سمت پل غدیر ادامه دهید. تراکم کت های دزفول در منطقه گلال و کوپیته در شمال شهر دزفول تا طالخانی بیشتر است. برخی کتهای دووه در وسط شهر هم همچنان استفاده میشوند. یکی از کتهای معروف دزفول "کت حاج فرج" نام دارد. این کت به دلیل دهانه بزرگ و مساحت بیشتر از سایر کتها متمایز شده است.
کت حاج فرج توسط خیری به نام حاج فرج الله ساخته شد. او این کت را برای مطالعه طلاب در تابستان در نظر گرفته بود اما چون ورود به آن به طور عمومی امکان پذیر بود به یک استراحتگاه برزگ و عمومی تبدیل شد.
هزینه ورود به ک های دزفول!؟
شاید تصور کنید این حفرههای دستساز و قدیمی برای استفاده عموم مهیا باشند اما متاسفانه این طور نیست. کت های دزفول اغلب مربوط به افراد خاص یا ادارات هستند که ورود به بسیاری از آنها امکان پذیر نیست. البته برخی از افراد در ایام تعطیلات به خصوص نوروز که سفرهای زیادی به این شهر میشود، امکان استفاده از کتها را فراهم میکنند.
پیدا کردن کتهای عمومی در رودخانه شاید زمان زیادی ببرد. یا به شنا کردن و یافتن کت ادامه دهید یا از زیبایی تماشای این کتها از دور بسنده کنید! البته خبرهای خوبی هم در راه هستند. برنامهریزیهایی برای عمومی کردن برخی کتها و تبدیل آنها به استراحتگاههای عمومی در پیش است. شهرداری دزفول برنامههای زیادی برای این حفرههای دوست داشتنی دارد و شاید به زودی استراحت بعد از ظهر در کتهای دزفول امکان پذیر شود.
کت های دزفول | عکس: محمد آذرخش
بهترین زمان دیدن به کت های دزفول
کت های دزفول از دلایل سفر در روزهای گرم سال به این شهر است. لذت استراحت بعد از آب تنی کوتاه در رودخانه همیشه جاری دز بر کسی پوشیده نیست. این تفرجگاههای محبوب و دوست داشتنی در فصول گرم سال طرفدار بیشتری دارند. پس برای تماشای کت های دزفول فصلهای گرم سال انتخاب بهتری هستند. در این بین ایام تعطیلات نوروزی شلوغ ترین زمان کت های دزفول است.
این غارهای کوچک و دوست داشتنی بسیاری از افراد را از راههای دور و نزدیک فرا میخوانند و بساط تفریح و سرگرمیهای آبی در رودخانه دز به راه است. اگر میخواهید در آرامش از این بناهای عجیب و تاریخی دیدن کنید شاید اوایل پاییز زمان بهتری باشد. در هر صورت در سفر زمستانی به دزفول شور و هیجان کتها را نخواهید دید.
کلام آخر
کت های دزفول از دل داستانهای گرم تابستان این شهر و مردم باهوش آن بیرون آمدهاند. اقامت در حفرههای غار مانند برای مردمی که وسایل سرمایشی خاصی نداشتند لذتی تکرارنشدنی در تابستان و گرما بود. این بناهای عجیب که در طول رودخانه دز به راحتی پیدا میشوند هرساله بسیاری از گردشگران ایرانی و خارجی را به خود جذب میکنند.