کرونا استانبول را به شهر ارواح تبدیل کرد

تنگه «بسفر» (Bosporus)، آبراهی باریک است که از قلب استانبول می‌گذرد و در تقاطع اروپا و آسیا جریان دارد. این تنگه آبراهی برای حمل و نقل به حساب می‌آید و استعاره‌ای برای نزدیک‌تر کردن زندگی اجتماعی 15 میلیون شهروند استانبولی شناخته می‌شود. اما این روزها خبری از این وضعیت زیبا و دلپذیر در «بسفر» نیست و اوضاع در این منطقه در سال 2020 تفاوت‌های زیادی با همیشه دارد.

با اسمارتیز همراه باشید تا وضعیت استانبول در دوران کرونا را با هم بررسی کنیم.

ویروس کووید -19، بالاخره افتان و خیزان راه خود را به ترکیه پیدا کرد و چیزی بیشتر از 110 هزار نفر از شهروندان این کشور را مبتلا کرده. از این تعداد، 2900 نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر این افراد استانبولی بودند. اگر کرونا ویروس نبود، در یک روز عادی بهاری اهالی استانبول از نوجوانان خوش‌لباس گرفته تا مادربزرگ‌های روسری پوش، در پارک‌های کنار رود در این شهر جمع می‌شدند و از آفتاب و صدای دل‌نشین پرنده‌‌های دریایی لذت می‌بردند. در ساعت‌های شلوغ کاری نیز صدای گوشخراش بوق خودروها از جاده «ساهیل یولو» (sahil yolu) به گوش می‌رسید. اما این روزها خبری از این وضعیت زیبا و دلپذیر در «بسفر» نیست و اوضاع در این منطقه در سال 2020 تفاوت‌های زیادی با همیشه دارد. ویروس کووید 19 افتان و خیزان راه خود را به ترکیه پیدا کرده و چیزی بیشتر از 110 هزار نفر از شهروندان این کشور را مبتلا کرده و از این تعداد، 2900 نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند که بیشتر این افراد استانبولی بودند.

استانبول، شهری که بیشتر از 2500 سال قدمت دارد و طعم امپراتوری‌های بیزانس و عثمانی را چشیده‌ است، این روزها از این بیماری جدید شکست‌خورده و به زانو درآمده است. «اِمین اُزمن» (Emin Özmen)، عکاسی که در استانبول فعالیت دارد، مدعی است در روزهای معمولی هزاران نفر در سرتاسر پل «امینونو» (Eminonu Bridge) از خوردن ماهی‌های پخته‌شده در کشتی‌های کوچک و رستوران‌ها لذت می‌بردند و صدها ماهی‌گیر در کناره تنگه بسفر حضور داشتند. 

ویروس کووید 19 زندگی مردم استانبول و دیگر نقاط دنیا را تحت‌تاثیر قرار داده است، اما خوشبختانه دست این ویروس از طبیعت کوتاه است و به رغم خطرهایی که برای انسان‌ها به دنبال دارد، هنوز هم درختان و گل‌ها در فصل بهار خودنمایی می‌کنند و رایحه دل‌انگیز گل‌های بهاری از پارک‌های استانبول به مشام می‌رسد. در این بین همه‌گیری کرونا باعث شده تا رستوران‌های کنار رودخانه تعطیل شوند و خبری از فروشنده‌های کنار خیابان که خوراکی‌های خوشمزه و آب‌میوه‌‌های گوارایی را می‌فروختند، نباشد.

همه‌گیری کرونا نه تنها زندگی گردشگران عازم ترکیه را تحت‌تاثیر قرار داده و این افراد را مجبور کرده تا برنامه‌های مسافرت خود به استانبول را به تعویق بیاندازند. بلکه مردمان استانبول نیز مجبور شده‌اند زندگی معمولی خود را کنار بگذارند و به منازل‌شان پناه ببرند. «اورهان پاموک»، (Orhan Pamuk)، نویسنده ترک برنده جایزه نوبل ادبیات در کتاب «استانبول: خاطرات و شهر»، با این مضمون به وضعیت همه‌گیری کرونا در ترکیه اشاره می‌کند که «هر اتفاقی بیافتد، همیشه می‌توانم در بسفر گشت و گذار داشته باشم» اما انصافاً باید اعتراف کرد که این روزها حتی گشت و گذار در بسفر نیز کار ساده‌ و راحتی نیست و خطر ابتلای بیماری کرونا تمام افراد حاضر در خیابان‌های استانبول را تهدید می‌کند.

ماه‌ رمضانی خلوت و ساکت در استانبول

ماه رمضان، ماه خدا است و مسلمانان سرتاسر دنیا با فرهنگ‌های مختلف از مهمانی خدا بهره می‌گیرند. در ماه مبارک، مسلمان‌ها گردهمایی‌های بیشتری دارند و با برگزاری مراسم مذهبی بیشتر از همیشه به انجام کارهای خیر می‌پردازند. اما ماه رمضان امسال برای مسلمانان سرتاسر دنیا رنگ و بوی دیگری داشت و همان‌گونه که حتماً در جریان هستید، بیشتر مراسم مذهبی در کشورهای مختلف به دلیل همه‌گیری کرونا با تهمیدات ویژه‌ای برگزار شد و بعضی از مراسم نیز به کلی برگزار نشد. مساجد نیز به عنوان اولین مرکز گردهمایی مسلمانان ترکیه تنها برای عبادت‌های تک‌نفره باز بود و انجام مراسم دسته‌جمعی در این مساجد ممنوع اعلام شد. «حلیل کاسکان» (Halil Coskun)، یکی از فروشنده‌های محلی که در استانبول مغازه دارد، در خصوص نیمه‌ تعطیل‌ بودن مساجد مدعی است برگزاری نماز جماعت، حال و هوای دیگری نسبت به نماز فُرادا دارد، اما باید دستورات انجمن‌های پزشکی برای رعایت فاصله و خودداری در انجام مراسم مذهبی دست‌جمعی را جدی گرفت. 

از طرف دیگر افطاری دادن نیز، یکی دیگر از مراسم خاطره‌انگیزی است که هر ساله مسلمانان سرتاسر دنیا انجام می‌‌دهند، اما در استانبول، همانند دیگر کشورهای جهان افطاری‌های دسته‌جمعی و عمومی کنار گذاشته شد و خانواد‌ه‌های این شهر مراسم افطاری را در خانه‌هایشان برگزار کردند. 

استانبول شهری است سرشار از زندگی و جذابیت‌های بی‌شماری دارد. صنایع دستی زیبا و سنتی، زندگی شهری گرم و خاطره‌انگیز و آثار باستانی باشکوهی مانند مسجد ایاصوفیه که در گذشته کلیسایی باشکوه بود و بعد از اتفاق‌های تاریخی مختلفی به مسجد تبدیل شد.

«کاخ توپ‌قاپی» (topkapi palace) نیز یکی دیگر از آثار باستانی ترکیه به حساب می‌آید که در فهرست آثار باستانی یونسکو قرار دارد. معماری این کاخ در نوع خود زیبا و فراموش‌نشدنی است و کاشی‌های جواهرنشان و زیبایی در ساخت آن استفاده شده است. جالب است بدانید سلاطین عثمانی تا اواخر قرن 19 میلادی در این حرمسراهای این کاخ زندگی می‌کردند.

این جذابیت‌ها باعث شده بود تا چیزی حدود 15 میلیون جهانگرد در سال 2019 از ترکیه بازدید کنند، اما کرونا آتش گردشگری در ترکیه را خاموش کرد و می‌توان گفت صنعت گردشگری در ترکیه از تاریخ 10 مارس رسما تعطیل شد. در این زمان اولین بیمار مبتلا به کووید 19 در ترکیه مشاهده شد و به دنبال آن در تاریخ 24 مارس، دولت تمام موزه‌های اصلی،‌ بازارها و مساجد ترکیه را تعطیل کرد.

«ینال توپراک» (Yenal Toprak)، مالک هتل «داروسادی» (Darussaade Hotel)،‌ در مصاحبه‌ای درخصوص وضعیت هتل‌داری در ترکیه در زمان شیوع همه‌گیری کرونا مدعی مدعی شد که با شروع رواج کرونا به این فکر می‌کرد که صنعت هتل‌داری با مشکل روبرو شود. اما حتی فکرش را هم نمی‌کرد که کرونا صنعت هتل‌داری را در استانبول به تعطیلی بکشاند. ترکیه تمام مسیرهای ورودی و خروجی استانبول و 30 شهرستان دیگر را مسدود کرد و از آنجایی که ماه‌های آوریل تا نوامبر در ترکیه به عنوان بهترین ماه‌های گردشگری شناخته می‌شوند. عرضه‌کنندگان خدمات گردشگری مانند هتل‌ها و دیگر افرادی که از گردشگری درآمد دارند، فرصت‌ جذب گردشگر را به کلی از دست دادند.

استانبول به شهر مهمانی‌ و خوش‌گذرانی معروف است و مردم و جهانگردان این شهر در بیشتر مواقع با صدای بلند در کافه‌های کنار خیابان و رستوران‌ها مشغول نوشیدن چای هستند. اما این روزها در میدان قدیمی و معروف «سلطان احمد» (sultanahmet) که مسجد ایاصوفیه و مسجد آبی در آن قرار دارد، خبری از گردشگران نیست و بیشتر مغازه‌های فروش سوغاتی و فرش‌فروشی‌ها تعطیل شده‌اند. فروشنده‌های معدود مغازه‌هایی که فروشگاه خود را باز نگه داشته‌اند نیز مشتری ندارند و جلوی مغازه با ماسک نشسته‌اند و هر از گاهی برای نوشیدن چای، یا کام گرفتن از سیگار، ماسک خود را بر می‌دارند. 

جالب است بدانید در غرب محله امینونو بازار بزرگی است که تاریخ ساخت آن به سده 15 میلادی باز می‌گردد، این بازار مرکز فروش فرش در ترکیه است و چیزی حدود 2500 مغازه فروش فرش‌، صندل و کالاهای عتیقه وجود دارد. این بازار بزرگ از تاریخ 24 مارس موقتاً بسته شد و بودجه 19 میلیون دلاری که برای بازسازی آن اختصاص داده شده بود به دلیل تعطیلی بازار آهن‌آلات به تعویق افتاد. 

به این ترتیب با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت شکی نیست که استانبول روزهای خوبی را سپری نمی‌کند و در موقعیت اقتصادی بدی قرار گرفته است. اما تاریخ ثابت کرده که استانبول همیشه از مشکلات سخت و دشوار مانند زلزله و حمله‌های تروریستی سربلند بیرون آمده است. در دوران گذشته نیز استانبول روزگار سخت زیادی را تحمل کرده و در سده 13 میلادی، در جنگ‌های صلیبی استانبول بارها غارت شد.

««اِمین اُزمن»، عکاس شاغل در استانبول، مدعی است این شهر خاطرات خوشی را در ذهن تمام بازدید‌کننده‌ها و ساکنین آن ماندگار می‌کند. اما از زمان همه‌گیری کووید 19، به رغم اینکه استانبول شکوه و جلال خود را حفظ کرده، اما به شهر ارواح تبدیل شده و پرنده در آن پر نمی‌زند. اگر به زبان ترکی آشنایی داشته باشید، حتماً شنیده‌اید که ترک‌زبان‌ها واژه جالبی با نام «huzun»، دارند.  «اورهان پاموک»، رمان‌نویس معروف ترک این واژه‌ را حالتی معنی می‌کند که به رغم ناراحتی و مشکلات، از زندگی نویدبخش خبر می‌دهد. با دقت در معنی واژه «Huzun»، به حال و هوای این روزهای ساکنان استانبول پی می‌بریم که ممکن ویروس کووید 19 مردمان ترکیه را زمین‌گیر کرده باشد، اما این ویروس در نهایت از بین خواهد رفت و چشم استانبول باز هم به جمال گردشگران روشن می‌شود و وضعیت صنعت گردشگری ترکیه رو به بهبود می‌گذارد.

در حال حاضر در استانبول نیز همانند بسیاری دیگر از شهرهای بزرگ جهان، قوانین فاصله‌گذاری اجتماعی رعایت می‌شود و مردم این شهر با ماسک در خیابان‌ها تردد می‌کنند و بیرون مغازه‌ها با فاصله‌ای چند متری برای خرید صف می‌کشند. جالب اینجاست به رغم قوانینی که برای ماندن در منزل برای مردم استانبول وضع شده است، باز هم شهروندان این شهر از رسیدگی به حیوانات خیابانی غافل نشده‌اند و بعضی از شهروندان استانبول که سن و سالی از آنها گذشته را شاهد هستیم که از منزل خارج می‌شوند و برای گربه‌ها آب و نان می‌گذارند.

«حسن داغروگیت»، (Hasan Dogruyigit)، فردی که ساکن «کورتولوش» (Kurtulus)، است و در این شهر بنگاه املاک دارد، در خصوص علاقه خود به گربه‌ها مدعی است وی همیشه به آنها غذا می‌دهد و شرایط همه‌‌گیری بیماری یا وضعیت سفید شهر مانعی برای جلوگیری از غذا ندادن او به گربه‌ها نمی‌شود. این شهروند مهربان هر روز کاسه‌ای از آب و غذا برای گربه‌ها در بیرون از دفتر بنگاه املاک خود قرار می‌دهد و برای دور نگه داشتن خوراک گربه‌ها از دست مرغان دریایی، ظرف غذای گربه‌ها را در مکانی دور از دسترس پرنده‌ها قرار می‌دهد. به گفته «حسن داغروگیت» گربه‌های محلی او را می‌شناسند و هر وقت که دلشان می‌خواهد پیش او می‌آیند و دلی از عزا در می‌آورند.

در مجموع می‌توان گفت ممکن است صنعت گردشگری ترکیه این روزها با مشکل روبرو شده باشد، اما این روزها خواهد گذشت و استانبول باز هم مانند گذشته، پذیرای گردشگران خواهد بود. در پایان پیشنهاد می‌کنیم اگر از طرفداران سفر به استانبول هستید و به فرهنگ و تمدن مردمان دیار ترک علاقه دارید، در قسمت نظرات برای ما از خاطرات خوش خود از سفر به ترکیه و استانبول بگویید.